Chaos op de arbeidsmarkt: zwarte Pieten massaal op zoek naar nieuw werk.

Sinterklaas komt aan in Dordrecht en op die dag zit ik rustig bij een busstation te wachten op lijn 5. Recht voor me stappen twee jongetjes uit, vrolijk gekleed in een kleurig pietenpak. Ze zijn niet geschminkt dus boven hun pak toont zich een blank hoofd. “Pas op, twee Witte Pieten!” roep ik spontaan en wordt door het oudste jongetje meteen gerustgesteld met een “We zijn niet de echte Pieten, hoor”. Hij heeft zichtbaar plezier in het contact. Ik lach naar hem en speel het spel gewoon mee met een “Oh, gelukkig maar”, terwijl de moeder ondertussen al druk bezig is haar kinderen weg te trekken.

Later die middag kom ik nog veel meer van die blanke jongetjes en meisjes in pietenkleding tegen. Het is duidelijk hun feest en geen van hen is bezig met de kleur van Piet. Geen van hen ziet in Sinterklaas de racist waarvoor hij tegenwoordig steeds vaker wordt uitgemaakt, in een elk jaar opwellende discussie. Zijn we nog zo gevoelig voor de kleur van een mens?

Nog weer wat later die dag kom ik het moderne Piet-compromis tegen, de schoorsteenpiet. Mijn innerlijke reactie is eigenlijk direct: laat dan die vegen gewoon achterwege. Het lijkt nergens op. Een paar glimmende strepen zwart kunnen de illusie van roet niet brengen en bovendien hou ik sowieso niet van compromissen. Ze zijn slechts een onhandige poging om een keuze, discussie, of een reactie te vermijden. Ze dienen allen enigszins en dus niemand echt. Slaan volwassenen niet een beetje door in hun correctheid?

De vraag of Zwarte Piet eigenlijk staat voor een slaaf, lijkt legitiem. Ik kan me voorstellen dat, wanneer je nog met slavernij in je hart leeft, die associatie mogelijk (of zelfs waarschijnlijk) is. Ik kan me voorstellen dat er ook domme mensen zijn hun woede of haat vertalen in kwetsende woorden en daden naar anderen die op wat voor manier anders zijn dan zijzelf.

Anders zijn is niet gemakkelijk, ook niet voor blanken die moeten inpassen in stedelijke buurten die soms al overwegend door niet blanken worden bewoond. Zij kunnen zich net zo anders, ongewenst en alleen voelen als mensen met een andere huidskleur in een overwegend blanke omgeving. Samenleven stelt ons voor uitdagingen en verwacht meer volwassenheid van elke deelnemer.

In de Zwarte Pieten dialoog kunnen we vervolgens verschillende kanten op. Een kant is uitzoeken of de stelling echt klopt en achterhalen hoe Zwarte Piets historisch feitelijk tot stand kwam. Een andere benadering is om de pijn van degenen die zich er ongemakkelijk onder voelen te ontvangen en na te gaan wat er nog nodig is om hun pijn of ongemak op te lossen.

Aanpassen is niet altijd nodig, soms gaat het meer over in gesprek zijn en de manier waarop dat gesprek gevoerd wordt. Als aanpassen je enige optie is en schuldgevoel je enige reactie, dan is een gesprek voeren met mensen die zich gekwetst of achtergesteld voelen meteen een recept voor verlies. Het is dus ook logisch dat degenen die de traditie anders ervaren en waarderen gaan vasthouden aan die traditie.

Hun emoties zijn onder andere beschreven door Elisabeth Kübler-Ross, in haar 5 fasen van rouwverwerking. Je ziet dus de fasen: Ontkenning, Marchanderen, Woede, Verdriet en depressie en uiteindelijk aanvaarding van het verlies.  Wij mensen veranderen niet graag, en deze fasen illustreren onze moeite daarmee. Vooruitgang komt ook met verlies en soms is het gemakkelijker om iets nieuws te creëren dan iets te veranderen.

Een samenleving zal onvermijdelijk ook verandering brengen in tradities en daarmee nieuwe tradities veroorzaken. Dat zal niet de pijn oplossen. Het vechten voor rechten is ook een uitstel of vermijding van eigen pijnverwerking. Harten zijn nog niet geheeld. Maar misschien kan het harten enigszins geruststellen of in elk geval een kanaal bieden voor de pijn. Beter met elkaar in gesprek zijn dan elkaar de kop in slaan. Het gevecht houd alle betrokkenen gevangen tot een oplossing gevonden is.

Uiteindelijk gaat het om emancipatie van een ras en dat is iets dat van binnenuit moet gebeuren (persoonlijk of als gemeenschap). Dit zijn slechts afleidingen van die beweging, of op zijn hoogst fasen. We kunnen ook pas verder komen als beide partijen echt begrijpen wat de wens van de ander werkelijk betekent voor die ander en daar ook iets mee gaan doen.

Pijn vraagt eigenlijk om verzoening, niet om winnen. Tot dat moment praten we dus slechts tegen elkaar en niet met elkaar. Niemand beweegt echt, we proberen elkaar slechts de loef af te steken of gaan betuttelen. We kunnen elkaar door de eigen pijn en weerstand heen dan nog niet horen. Eigenlijk is er nog geen ruimte voor wederzijds ontmoeten en begrijpen. “Het valt toch ook niet te begrijpen?”, hoor ik je denken vanuit je passie over het onderwerp, maar dat valt nog maar te bezien.

Het is voor beide kanten gemakkelijker om tegen groepen aanpraten alsof die anderen geen mensen met gevoel zijn, dan in het oog van het persoonlijke verhaal die mens te ontkennen. We kunnen bijvoorbeeld over asielzoekers praten alsof ze een Tsunami zijn, maar hoe anders is het als een zichtbaar dakloos en getroffen gezin met mensen kent aan je deur staat en vraagt om je hulp? Dan is de deur sluiten en wegsturen opeens wel erg harteloos.

Als je eenmaal betrokken bent bij een ander mens, dan maakt die betrokkenheid dat je niet meer zo gemakkelijk harteloos kunt reageren. Dan is een offer ook niet meer zo’n opgave. Dat werkt niet alleen van blank naar donker, maar van alle mensen naar alle andere mensen.

Onbegrip sluit onze harten en maakt dat we gemakkelijk blijven praten in principes en concepten. Als je hoort hoe een moeder haar kind ontving die op school is gepest om zijn kleur, dan is het meteen persoonlijker en zal het verhaal je in beweging brengen.

Stel je hebt buren die je waardeert en die zoiets meemaken? Stel zij worden aan deze ervaring herinnert als ze zwarte piet tegenkomen? Hoe zou je met hen sinterklaas vieren? Zou je het zelfs nog vieren? Zou je een andere vorm willen vinden die beide ouders en hun kinderen blij maakt?

Wat als je hoort dat jouw kind degene is geweest die hun kind zo heeft geschoffeerd en gepest? Wat zou je les zijn? Wat zou je doen om de brug te slaan tussen deze kinderen onderling? Zou je naar beide kinderen goed luisteren?

Mensen die gefrustreerd zijn door het aanpassen en inleveren van hun ruimte en gebruiken zeggen vanuit hun pijn dingen die anderen pijn doen. Dat is niet perse omdat ze zo geloven, maar is slechts een middel om hun pijn over te dragen naar die ander. Dat het pijn doet om die woorden te ontvangen is dus precies waar die woorden voor bedoeld zijn. Andersom betekent die pijn dat je eigenlijk graag erbij wil horen en vrienden zijn met degene die jou zo pijn deed.

De bewering dat Zwarte Piet een slaaf is, maakt niet zozeer van ons een slavenmeester maar van Sinterklaas. Is Sinterklaas echt een racist? Heeft hij dwang en geweld gebruikt naar zijn Pieten? Dat is een vraag die je gewoon historisch kunt onderzoeken.

Inmiddels heeft iemand ook die moeite genomen. Als dat stigma racisme er niet ligt dan is het vreemd dat uitgerekend zwart het probleem is, dus het lijkt toch vooral over de associatie met onderdrukking van mensen van Afrikaanse oorsprong te gaan.

Je kunt vervolgens de kant op waarin Sinterklaas onmiddellijk zwarte Piet moet ontslaan omdat hij zwart is. Dan zit je niet alleen met allemaal Witte Pieten die uitstralen dat het beter is als pieten wit zijn, maar ook met een hogere werkloosheid onder Zwarte Pieten, wat toch ook weer heel treurig is voor die Pieten. Bovendien lijkt het ook weer op een bevestiging van de suprematie van het witte ras als Pieten blank moeten worden.

Je kunt Zwarte Piet misschien ook gewoon zijn vrijheid geven en voortaan alleen op vrijwillige basis aannemen, waarbij je ze een marktconform inkomen verstrekt. En als je niet wilt discrimineren dan stel je dat ook Blanke Pieten of anders gekleurde Pieten gerust mogen solliciteren. Is Sint eigenlijk kleurenblind, of alleen maar stokoud?

Als we Zwarte Piet afschaffen, dan zit ik nog wel met een ander probleem. Als de kleur van zwarte piet een probleem is en hij niet meer zwart mag zijn (of bruin), wat doen we dan als onze donkerbruin gekleurde medemens ook mee wil doen als Piet? Wat als Mensen van Afrikaanse afkomst ook Piet willen zijn en kinderen blij willen maken? Mag dat dan niet meer, of moeten ze zich blank gaan schminken om alle schijn van bruin of zwart zijn te vermijden?

Gaan we hen misschien vragen om alle sieraden af te doen, helemaal glimmende oorringen, om alle schijn van historisch fout zijn te vermijden? Is dat dan niet weer dezelfde discriminatie, net als het massaontslag van Zwarte Pieten discriminerend geacht kan worden? Waar volwassenen zich met kinderfeestjes gaan bemoeien lijkt alles zo snel ingewikkeld te worden. Jonge kinderen zijn gelukkig nog kleurenblind.

Ik voel de gekte van de redenatie al een beetje opkomen. Je komt hoe dan ook niet om discriminatie heen als je hierin een standpunt wilt nemen. En het lijkt dat als de donkere kleur het probleem is dat het juist discriminatie uitnodigt of zelfs afdwingt.

Wat is er trouwens zo moeilijk aan een vrolijke Piet met een kleurtje? Is het dat hij vrolijk is, of is het dat hij kinderen blij maakt? Is het misschien dat hij een dienstverlenend beroep heeft en voor kinderen en stokoude bejaarden zorgt? Mogen kinderen niet leren dat blijdschap van mensen met zwarte schmink kan komen?

Is het misschien de herinnering aan de andere vrolijke zwart geschminkte mannen die optraden met muziek en dans in de tijd van slavernij? Weten de tegenstanders van Piet dan niet dat ook die mannen veelal blank waren met alleen een dikke laag zwarte en rode schmink, weten ze niet dat de donker gekleurde slaven dat niet mochten?

Echte kleurlingen, vrij of slaaf, mochten niet op dat podium om blanken te spelen. Eerder waren het al vrouwen die dat ook niet mochten en wiens rol werd gespeeld door gecastreerde mannen die op hun vrouwelijke uitstraling waren geselecteerd. De speelfilm “Shakespeare in Love” beeldt die tijd heel mooi uit.

Laten we nog een stap verder gaan: Sinds wanneer is zwart het nieuwe bruin? Zijn we niet in de war door het woord zwart en gooien daardoor deze kleur maar helemaal in de verdomhoek? Door negers te etiketteren als zwarten wordt zowel de kleur bruin als zwart misschien beladen. Misschien wel net zo beladen als het woord neger, wiens zoenen vroeger zoet en smeuïg waren.

Slimme marketeers hebben er gewoon negen zoenen van gemaakt. Dan ligt het niet meer zo gevoelig. Niet dat het echt uitmaakt natuurlijk. Het zijn nog steeds zoete chocolade met witte mousse bommen.

Zoveel vragen, zo weinig antwoorden. Ondertussen zie ik de Nederlandse en Spaanse arbeidsmarkt overspoeld worden met een grote massa werkloze bruine en zwarte ex-Pieten, die inmiddels onder eigen identiteit Sinterklaas niet meer mogen helpen.  Het is nog maar de vraag hoe Sinterklaas zijn reputatieschade te boven komt en waar hij politiek correct personeel vandaan moet halen.

Je kan ook nog een andere stap dieper gaan en erkennen dat de hedendaagse zwarte Piet in grote getallen eigenlijk een geschminkte witte vrouw verhult. Dus misschien is het niet Zwarte Piet die gediscrimineerd wordt, maar zijn weer vrouwen (al dan niet blank) die worden onderdrukt. Het is opeens zo duidelijk: Opnieuw mogen vrouwen alleen in vermomming een traditioneel mannenberoep hebben.

BEVRIJDT DE BLANKE VROUW VAN DIT JUK!!!! kan ik dan roepen. Weg met de mannelijke suprematie! De naam Piet moet verdwijnen, ten gunste van… wat eigenlijk? Iet, misschien? Zwarte Iet wordt nu op twee manieren gediscrimineerd, enerzijds omdat ze door haar kleur voor slavernij staat en anderzijds omdat ze zich moet vermommen. Mooie zaak.

Nu kunnen we gerust nog een stuk verder gaan, want waarom moet deze hoogbejaarde man met schimmel tussen zijn benen zo lang verplicht doorgaan met werken? Sinterklaas is al zichtbaar heel erg oud, de jaren zijn al haast niet meer te tellen. Waarom is er geen opvolging geregeld?

In plaats van thuishulp te krijgen, of lekker achter de geraniums te mogen, moet hij zich maar behelpen met een klein legertje vrolijke Pieten (of zo je wilt: Ieten), maar over hem hoor ik Geert niet oreren. Niemand zegt tegen het kabinet dat het asociaal is om die oude man zo aan zijn lot over te laten. Krijgt Sinterklaas eigenlijk al wel AOW? Moet hij als kleine zelfstandige tot zijn dood doorwerken? Maar goed dat hij zoveel hulp krijgt van zijn Pieten.

Al met al kan je best ouderen-discriminatie roepen en oproepen om opvolging door een jongere Sint. Niet alleen wordt die oude goedzak alle kanten op gekoeioneerd en moet hij op zijn leeftijd nog paard rijden, we betichten de goed Heilig man ook nog eens van racisme. Het is bont gesteld met ons Nederlanders. Weinig compassie voor onze ouderen. Schaam ons!

Nog even en iemand gaat suggereren dat Sinterklaas eigenlijk een kinderlokker of pedofiel is, een oude viezerik. Dan kan je als man helemaal je lol op! Toon maar eens aan dat het niet zo is. Sinterklaas is natuurlijk ook veel te oud om nog weg te rennen, of te verweren, en omdat hij man is kan zo’n stigma al snel aan hem blijven kleven.

Straks mag hij niet eens meer vrij reizen naar zijn thuisgebied of terugkomen. Ik zie in gedachte al die treurige kindersnoetjes voor me, die uitgereikte handjes en vragende ogen vol onbegrip bij al dat gemiste snoepgoed en speelgoed. Welke ouder kan kinderen dat aandoen?

Het  zou jammer zijn als we de folklore van Sint en Piet noodgedwongen moeten vervangen door een gehandicapte donkerhuidige vrouw, ondersteund door groene, gele en rode pygmeeën die hun arbeidscontract zichtbaar op hun borst moeten etaleren om te voorkomen dat er misverstanden ontstaan over dat ze vrije pygmeeën zijn in loondienst. Tegen de tijd dat het zover is, is het hele Sinterklaas waarschijnlijk effectief de nek om gedraaid.

Nee, dan hebben de Amerikanen het veel beter opgelost. Die hebben Sinterklaas in hun eigen dialect omgedoopt tot Santa Clause en hebben de Piet-pygmeeën vervangen door elfen, de schimmel door rendieren. Sinterklaas is daar vervangen door een veel te dikke goedlachse Amerikaan die de welluidende tekst “Ho Ho Ho” mag roepen. Een soort Hollebolle Gijs die “Papier Hier” mag roepen en “Dankjewel”. Of verwar ik Santa Clause nu teveel met de Efteling?

Bij de Amerikanen is het boek van Sint een lijst van Santa geworden en de traditionele Rooms Katholieke jurk is een fel rood blits pak geworden. Geen historisch verband, dus dat is goed. Toekomstgericht komt de high tech super blitse turbo slee met straalmotor in beeld en kan je alle kanten op fantaseren.

Santa Clause is al met al veel gemakkelijker te verdragen door ons volwassenen. Of je moet vrouw zijn misschien, of je storen aan het stereotype van de gezellige dikkerd (moeten we soms altijd gezellig zijn, zijn we niet ook intelligent en volwaardig), of het ongezonde voorbeeld van koekjes met chocolademelk als dieet, of… oh daar gaat het weer. Hebben volwassen niets anders te doen dan kinderfeestjes verzieken met hun serieusheid?

Misschien is Santa veel beter voor commercie en duidelijker een fantasie of sprookje. Helaas zou het ons wel de kans op twee pakjesdagen in december kosten. Maar misschien vierden we toch allee maar het ene of het andere moment. En wat doen we met het kindje Jezus wiens geboortedag in de verdrukking komt als we Santa Clause op kerst gaan vieren zoals de Amerikanen doen?

We kunnen de dialoog nog even voeren. Ik vrees echter dat dit weer zo’n slepend maatschappelijk verhaal wordt, om allerlei redenen, waarin argumenten geen plek hebben en het alleen nog gaat om vastgezette wederzijdse emoties, politieke correctheid en ideeën over fatsoen en folklore. Hoe komen we daaruit. We bereiken elkaar dan niet echt.

De belangrijkste reden waarom het waarschijnlijk niet zo snel zal kalmeren is misschien ook wel de reden waarom het gesprek sowieso gevoerd wordt: Het is zo’n onderwerp waar zo ongeveer iedereen wel iets van vindt en waar zo lekker veel publieke aandacht mee te halen is. Het gaat eigenlijk alleen over emotie.

Ondertussen kan ik genieten van zo’n lekker Dordts jochie dat glunderend reageert op mijn “Witte Pieten”-opmerking, en me oprecht gaat uitleggen dat hij niet de echte Piet is. Heerlijk zo’n knulletje en lekker spontaan. Waren volwassenen soms maar ook zo lekker oprecht en ongecompliceerd. Hij heeft geen boodschap aan de discussie. Het is allemaal toch maar fantasie. Gelijk heeft hij.

Voor hem zijn Pieten wat ze zijn: Vrolijk springende en kleurrijke figuren, die levendig overal in klimmen en gek doen en die vooral snoepjes en cadeautjes uitdelen en kinderen blij maken. Pieten zijn gewoon Pieten. Geen mensen, geen slaven en zeker geen onderwerp om moeilijk over te doen. Kinderlijke opwinding is ook veel leuker. Wat zou hij dit jaar krijgen?

Bij mij schiet een conference van Hans Teeuwen te binnen, waarin hij een geniaal verwarde kinderversie geeft van het Bijbelverhaal. Het begint met dat hij de film “Schindler’s list” heeft gezien. Een hele belangrijke film, zegt hij: “Ja, want de mensen, die praten altijd wel over die Joden, enzo, … maar nou, die Duitsers, dat waren ook geen lieverdjes hoor!”. Een geniale en onverwachte herkadering, gevolgd door een heerlijk verslag van het Bijbelboek met daar doorheen verweven sprookjesfiguren als Hans en grietje, de zeven dwergen en Ali Babba zoals kinderen dat zo lekker kunnen. Zoveel kinderlijkheid kan je alleen maar om lachen. Of niet? Misschien niet iedereen.

Ik weet eigenlijk niet eens wie ermee is begonnen zich over de kleur van zwarte Piet druk te maken. Misschien maakt het ook niet uit, er is altijd wel ergens iemand die zich druk maakt over iets. Onderwerpen rondom kinderen zijn altijd dankbaar op die manier. Kom niet aan mijn kinderen of aan traditie!

Wie het ook was, heeft een geniale zet bedacht om de verdeling tussen rassen weer eens op scherp te zetten. Natuurlijk, als iemand eenmaal het kader van “Zwarte Piet is racisme” heeft neergelegd, dan gaat zo’n dialoog al snel een eigen leven leiden en smullen media, sociale media en politiek van de aandacht die het oplevert. Het toverwoord multiculturele samenleving door voor velen de rest.

Een paar (trouwens blanke) demonstranten bij de intocht van Sinterklaas is dan alweer een prachtige gelegenheid om uit te vergroten en voor en tegenstanders tegenover elkaar te zetten, maar ook Sylvana Simons (Ja, Sylvana, je bent nog in beeld) heeft inmiddels het onderwerp heel behoorlijk naar zich toegetrokken, met het haar gebruikelijke ongeduld en korte lontje.

Wat is het toch dat vele blanken een strijd denken te moeten voeren, vanuit een soort plaatsvervangende verontwaardiging, die als ze gevoerd moet worden meer zou passen bij de emancipatie van een donkerhuidige groep Nederlander? Waarom zijn het zo vaak blanken die de praatshows vullen met hun meningen en verontwaardiging over dit onderwerp? Waarom storen zij zich hieraan? Klop dit eigenlijk wel?

Sylvana heeft tenminste nog de huidskleur en achtergrond om te claimen dat haar ras wordt neergezet als iets, maar wat doen die blanken hierin? Het is eigenlijk vreemd als een groep demonstranten alleen uit blanken blijkt te bestaan. Iets klopt er dan niet in het plaatje. Dit is geen emancipatie, maar verdere betutteling.

Sylvana op de bühne tegen ongelijkheid en voor het afschaffen van de Zwarte Piet, als symbool voor slavernij, besteedt duidelijk veel aandacht aan haar presentatie. Ze toont zich strijdbaar om allerlei bedreigingen en andere boodschappen van opgewonden domme mensen via de politie aan te pakken, maar maakt zichzelf door haar eigen aanvallende en compromisloze vechtershouding ook wel tot een mooie bliksemafleider die voorspelbaar tweedeling creëert en dat soort domheid naar zich toe trekt.

Ze klaagt dus over iets dat ze actief creëert. Wel slim, maar met boter op de kop. Als slachtofferschap van haar kleur niet werkt, kan ze misschien switchen naar haar onderdrukking als vrouw. Ze is echter succesvol en niet echt weerloos of heel erg achtergesteld. Ze heeft mogelijkheden en keuzen en lijkt niet aan armoede en gebrek aan aandacht ten onder te gaan. Nee, hier speelt iemand een slim spel.

Sylvana’s Hoogmoedige onschuld, lokt veel reactie uit van anderen die best mee willen spelen. Als ze zegt dat Zwarte Piet niet meer kan in deze tijd, dan bedoelt ze misschien dat uitingen van discriminatie niet meer kunnen. Andersom vindt ze duidelijk nog wel dat je als donkere vrouw nog sympathie en steun mag vergaren door te claimen dat je bij een groep slachtoffers behoort die onrecht wordt aangedaan.

Met haar claim dat het in ons blanken nog niet is opgelost en wij verder zouden moeten zijn ontwikkeld qua cultuur, etaleert ze net zo goed dat het in haarzelf ook nog niet echt is opgelost en dat ze nog steeds aan het vechten is en dat nog even zal blijven ook. Als het was opgelost werd ze door een Zwarte Piet niet meer zo geprikkeld. Wie onderdrukt wie nog? Dat is lastig te bepalen in een gevecht. Beiden doen namelijk erg hun best om de ander te onderwerpen aan hun wil.

Wie is Sylvana om te bepalen dat 16 miljoen (of meer) mensen zich aan haar wil moeten onderwerpen? Wie is zij om voor ons te bepalen dat wat niet kan en wanneer en dan te eisen dat iedereen zich maar moet richten naar haar oordeel? Wie of wat ze ook is, ze probeert aandacht te krijgen en dat krijgt ze dus, ook hier weer. Het is je gegund, lieverd, maar ik ben nog niet zeker of Sinterklaas jou heeft genoteerd voor snoepjes of de roe (met en zak zout hoor ik hier roepen, ik kende die nog niet).

In haar navolging ontstaan zowel mopperende tegenaanvallers als medestanders, die nu weer flink op scherp staan en haar graag dit gevecht zien voeren. Ramptoerisme is een populaire hobby voor velen. Niet dat ook maar iemand in deze opgefokte dialoog zich afvraagt of de relatie tussen Zwarte Piet en slavernij wel echt bestaat… althans, bijna niemand. Degene die zich dat wel afvroeg is er veel rustiger in. Ik zal achterin een bron vermelden.

Is dit hoe emancipatie eruit ziet, of is dit hoe een politica eruit ziet als ze controverse creëert en tweedeling om daaruit een blaadje te slaan? Wat als discriminatie ervaren wordt, kan soms best de uitkomst zijn van een onhandige persoonlijkheidsstructuur en een conflictzoekende houding.

Niet dat Sylvana de eerste of enige is in dit thema. Op zijn hoogst slaat zij een blaadje uit deze kwestie en kan er haar verontwaardiging over roepen en zo mediatijd krijgen. Dat is handig met de komende verkiezing in zicht. Zij kan en doet het natuurlijk niet zonder hulp en medewerking van velen.

Opeens vinden ook andere politici er wat van, ze kunnen niet achterblijven als er zoveel media-aandacht voor is. De media zelf duikt grootschalig overal op waar zwarte Piet maar bestreden wordt en “gewone” mensen gaan dan opeens meningen ventileren en heel druk verzamelen en delen, terwijl ze onrecht roepen of “terecht” (al dan niet afhankelijk van hun huidskleur).

Is het echt zo erg gesteld met discriminatie? Zijn het misschien vooral de bewegingen van mensen die zich vervelen of aandacht willen? Het maakt eigenlijk niet zo uit. We maken ons graag ergens druk over en je moet toch iets gepassioneerd kunnen doorgeven en delen op sociale media. We zijn graag bezig. Controverse is heerlijk!

Voor Sylvana en anderen is het een prachtig voertuig om zich naar hun gelijk-gekleurde achterban tot een voorvechter te maken. Ze staat nu als politicus op de kieslijst van een kleine partij die onverhulde pogingen doet om alle niet autochtone burgers aan zich te binden en zo te groeien.

Die partij spreekt zich dus uit tegen woorden als allochtoon en integratie, blijft op de vlakte als het om misstanden in de wereld gaat die mogelijk Moslims, Turken of andere migranten kan afstoten en zet het onderwerp discriminatie op scherp om op die manier een groep die zich nog niet geëmancipeerd heeft (of gewoon nog iets heeft tegen witte Nederlanders of mannen) aan zich te binden. Hun intentie is overduidelijk, maar ook zij hebben daarmee boter op hun kop.

Of het echt beter is dan een boodschap zoals Geert Wilders met zijn pvv verkondigt, daar mag de kiezer zich later over buigen. Het is echter best risicovol om zoveel boosheid te voeden onder burgers en mensen naar een staat vol strijd en angst en tegenstellingen te leiden.

Zowel PVV als Denk gaan voor boodschappen vol verdeling en tegenstelling, in de hoop daarmee een zich onderdrukt voelende doelgroep te vinden en aan zich te binden. Beiden maken het moeilijker om elkaar te bereiken en met elkaar samen te leven.

Ook andere partijen roeren natuurlijk in diezelfde vijver, omdat ook zij herkennen dat veel kiezers steeds meer wantrouwen hebben tegen alles wat gevestigd is en alles wat probeert zich rustig en verantwoordelijk te gedragen. Zij hebben echter bestaande achterbannen die andere woorden willen horen en die zich nog gevoelig tonen voor al te veel strijdlustige en verdelende retoriek. Zij mogen niet teveel tegen zijn en moeten vooral ergens voor zijn.

Je kunt je afvragen of Piet gediscrimineerd werd, of dat Piet nu misbruikt wordt voor eigen doelen. Het is echter een gevaarlijk spel dat gespeeld wordt tussen degenen die revolutie prediken en degenen die dat proberen te voorkomen en daarom verstandig bestuur prediken. Er is teveel opwinding in beide groepen en dat lijkt steeds vaker tot extreme en onverstandige keuzen en standpunten te leiden.

Waar is de wijze leider die velen weet te inspireren en binden? Misschien wordt die pas zichtbaar als het geweld, door conflictzoekende leiders, eenmaal succesvol genoeg is opgezweept en we weer op zoek gaan naar andere oplossingen. Leiders die strijd zoeken hebben momenteel nog de overhand in medialand. Geert, Sylvana, Alexander Pechtold, ze lusten er wel van en staan vooraan de rij. De kiezer toont zich onvoorspelbaar en meer als een rebels kind als een verstandige volwassene. Tegen zijn is populair.

De massa wordt vanuit vele kanten klaargemaakt voor een revolutie die diezelfde massa veel zal kosten, zowel in materiële zin als in pijn en gemoedsrust. Relaties tussen mensen en groepen lijden schade en spanningen nemen toe. Hoeveel mensen zullen er dit keer moeten sterven voor dit hogere doel?

De massa kiest vanuit opgeklopte verhalen waarin weggelaten wordt wat het hun zal kosten en welke schade het voor de samenleving zal geven. Wie gaat die prijs betalen? We denken “die ander”, maar dat is slechts onze boze machteloze aan het woord.

Nee, emancipatie zou ik het niet noemen, eerder massa hysterie en domheid vanuit blind opgezweepte angst, frustratie en woede. Slechts weinigen beseffen de consequenties van wat ze nastreven. Destructie is alles wat in hun hart nog leeft. Zou een volk zich nogmaals richting een suprematie en holocaust laten opzwepen en sturen? Het volk als massa lijkt niet veel te leren van de geschiedenis.

Al snel zowel mensen die gaan reageren vanuit herkenning “Inderdaad, je hebt gelijk! Ik heb er eigenlijk nog niet zo over gedacht, maar inderdaad” als mensen die reageren vanuit het “Blijf toch met je tengels af van traditie en kinderplezier! Waarom moet je dit nu zo nodig bezoedelen met moeilijke onderwerpen als rassenverschillen en discriminatie?”

Mij maakt het niet zoveel uit, al gun ik dat kleine jochie gewoon zijn feestje en vind dat grote mensen gekakel daarin maar hinderlijk. Waarom vinden zij het nodig om kinderen die graag de Sint en zijn Pieten ontmoeten te confronteren met scanderende leuzen en een groot leger zichtbare politie? Is het nodig dat kleine kinderen zo vroeg al leren wat oorlog is en dat er altijd groepen grote mensen zijn die een feestje willen vergallen?

Waren het nog maar gekleurde medemensen die voor hun eigen emancipatie streden, maar als je de beelden over de intocht in Leiden ziet, dan zie je een uiterst kleine groep blanke Nederlanders die actievoeren.

Wat mij betreft is niet discriminatie het onderwerp, of racisme, maar emancipatie en, ja, ook integratie. Het slachtoffer mag en moet opstaan uit zijn of haar slachtofferschap en volwassen worden, en dat is moeilijk en doet pijn en het betekent verandering in de samenleving. Emancipatie moet vanuit de groep slachtoffers zelf ontstaan, zij moeten opstaan, elkaar helpen en leren dat ze het zelf kunnen. Anderen kunnen dat niet voor hen doen.

Eenmaal geëmancipeerd zal de neiging om slachtofferschap te claimen verdwijnen en krijgen we meer gelijkwaardige dialogen die ook meer feitelijk en volwassen kunnen zijn en minder emotioneel. Dan gaat het misschien meer over samenwerken dan over vechten. Wie weet komen we daar nog eens.

Wat betreft de feiten over Sinterklaas, daar zijn een journalist en een wetenschapper inmiddels op gedoken. Ze hebben een boek geschreven over de historie van Sinterklaas met veel begeleidende foto’s. Je kan erin lezen dat Sinterklaas en zijn zwarte Piet al zo’n 1000 jaar voor de slavernij van Afrikanen door het westen bestonden en dat de eerdere versies van zwarte Piet zelfs helemaal in het zwart gekleed waren en maskers droegen.

Die zwarte kleur stond voor het kwaad en zwarte Piet moest de kinderen inboezemen dat ze vooral zoet moesten zijn om niet de roe te krijgen en in de zak meegenomen te worden. In de kinderliedjes vind je die zak en de roe nog wel, maar de nadruk ligt nu op snoepjes en cadeaus en vrolijke speelse pieten die de kinderen blij maken.

De Sint zelf blijkt van oorsprong Grieks en is verhuisd naar Turkije, maar het verhaal zoals we het kennen is slechts een sprookje dat met een paar ware feiten erin bedoeld was om kinderen slechts te waarschuwen dat ze zoet moesten zijn en niet stout. Dat soort sprookjes zijn er velen.

De ring door het oor en de kleurrijke pakken hebben ook niets met slavernij te maken in historische zin. Ofschoon er misschien wel afbeeldingen zijn, zoals dat, is het pak een page dat door slaven nooit zou worden gedragen en ook die sieraden niet. Alles aan het verhaal is dus een verzinsel over goed versus kwaad, iets dat we nog steeds uitbeelden als licht versus donker.

Zou het kunnen dat de oorsprong ervan eigenlijk te maken heeft met het daglicht wat veiligheid bracht en het donker dat de nacht eng en gevaarlijk maakte? Zou het kunnen zijn dat niet de neger ons ertoe heeft gebracht om zwart of donkere huid tot iets slechts te maken, maar dat iemand ooit de donkere huidskleur van de Afrikaanse mens heeft gekoppeld aan een al bestaand idee over donker en demonen die geprojecteerd werd op dit tot dan toe onbekende mensenras?

Is het echte probleem misschien dat ook donkere mensen zelf het stigma van deze verwarring is moeten afgooien en vergeten dat witte mensen wit zijn? Zolang het gesprek alleen of vooral over kleur gaat, is kleur het enige waar het over kan gaan. Ik verlang naar het moment waarop dit soort discussies kleurenblind worden en gewoon over mensen en samenleven gaan. Hoe worden we kleurenblind? Wie begint daarmee? Sylvana?

Helaas ik verwacht het niet, wat Sylvana ook is, kleurenblind is ze bepaald niet. Zij verwacht nog steeds dat wij de wijste zijn, of toegeven aan haar wens, zodat ze niet meer geconfronteerd wordt met een oude pijn in haar. Hoe rolbevestigend is dat? Witten willen jullie het oplossen? Ik weet niet of we haar uiteindelijk echt dienstbaar zijn als we het zo doen.

Een oud Zen-verhaal gaat over een driftige monnik die bijna voortdurend in vuur en vlam stond over de kleinste aanleiding. Telkens als hij in contact kwam met zelfs anders monniken stond hij al snel op zijn achterste poten en was weer aan het vechten en stomen.

Hij besloot dit op te lossen en ging mediteren in een grot ergens hoog in een berg. Pas 20 jaar later kwam hij naar buiten en was blij. Hij had zijn drift overwonnen!!! Eindelijk was hij helemaal tot rust gekomen.

Op weg naar beneden kwam hij een andere monnik tegen. Het duurde geen 3 minuten of hij stond weer te stomen. In plaats van zijn drift op te lossen had hij slechts alle prikkels die hem driftig maakten buitengesloten. Zijn driftige aard bleef onveranderd.

Emancipatie is moeilijk als de strijd nog in je hart zit. Vaak heeft het gewoon tijd en langdurige inspanning nodig. Laten we het gesprek blijven voeren en niet te snel naar compromissen grijpen. Echte verandering groeit van binnenuit en komt vanuit meer begrip dan nu in het gespreksveld aanwezig is. Naarmate dat gebeurt, vallen de muren tussen groepen weg en kan het gesprek als vanzelf kleurloos worden. Verlies blijkt dan onnodig en ons natuurlijk verlangen om aan dierbaren te geven neemt het dan over.

Het Zwarte Piet debat bij Jeroen Pauw

Hans Teeuwen en zijn warrige Bijbelverhaal