Hoe stel je doelen en hoe bereik je ze?

Elk jaar, rond de jaarwisseling, wordt aan ons gevraagd: ‘Wat is jouw goede voornemen voor volgend jaar?’ Steevast noemen we dan iets dat we al langer wilden veranderen en waarvan we ons nu eens echt voornemen te doen. We noemen dan een persoonlijke eigenschap, een gewoonte, iets in ons leven, iets dat we nog willen ondernemen, iets om te  veranderen.

Traditionele doelen en goede voornemens

Onderwerpen zijn er genoeg. Onder de traditionele antwoorden vind je voornemens zoals stoppen met roken, stoppen met drugs en/of alcohol, gezonder gaan eten, minder snoepen, (flink) afvallen, meer bewegen, tijd besteden aan familie of jezelf, je geld op orde krijgen (om niet te zeggen: minder schulden maken), of eindelijk eens iets doen wat je al jaren hebt uitgesteld (die vakantie, iets kopen, contact leggen met iemand), om wat voor reden ook.

Natuurlijk nemen we ons voor om voortaan op de fiets naar het werk te gaan, of anders te gaan carpoolen of met het openbaar vervoer te reizen. Allemaal heel verantwoord, en we beloven het massaal.

We weten wat we moeten doen, dat wat we eigenlijk willen, maar steeds opzij hebben geschoven: een gezondere leefwijze, meer aandacht voor mensen die belangrijk zijn, meer onze behoeften volgen, meer plezier hebben, wat blijer en vrijer leven.

Al die zaken krijgen nu eindelijk weer aandacht en we nemen ons voor om vanaf nu onze prioriteiten te veranderen en dat te doen wat we weten dat beter zou zijn, of in elk geval betere uitkomsten zou geven, op korte en langere termijn.

Jaarwisseling als startsein voor verandering

De jaarwisseling is bij uitstek het moment waarop we grote veranderingen voornemen en we zijn daarbij ook niet misselijk in de omvang ervan. “Nu gaat het echt gebeuren! Nu ga ik er echt voor! Dit keer lukt het me!”, dat neem je je stellig voor. Je hebt het al vaker voorgenomen, maar nu ben je er echt klaar voor (of mee) en is het tijd om het ook echt te doen. Al je wilskracht is beschikbaar en dit is het moment.

Nu zal eindelijk het doel bereikt worden!

Niets kan je nog van dit succes afhouden. Je vertelt het enthousiast aan je vrienden en familie, die je dappere besluit natuurlijk volop toejuichen en bewonderen (althans dat is je ideale droom), en als je een eigen website, of andere uitgeverij hebt (sociale media?), dan praat je er ook daar over. Vol verwachting klopt ons hart… Nu het publiek is, moet je wel.

Eerst nog wat feestelijke overgangsrituelen

Om het te vieren hebben we een groot arsenaal aan feestelijke overgangsrituelen die, naast uitgebreide maaltijden en oliebollen, ook vuurwerk en het toosten op “het moment suprême” omvatten. Geen uitgave is ons te groot om dit moment te markeren en we sporen elkaar aan om vooral mee te doen… Maak me maar gek. Ik stop ook! Wie doet nog meer mee?

Het banket (of de gourmet) symboliseert de overvloed en rijkdom waarin we ons daarna weer gaan matigen, en het vuurwerk luidt het jaar in met een knal. Het gaat echt andere worden dit jaar en het nieuwe jaar is vooral een nieuw begin die vorige mislukkingen of teleurstellingen doet verbleken!

De laatste teugen, happen en slokken

Nog even een laatste sigaret, nog even tegoed doen aan die oliebollen en appelflappen, nog even lekker doorzakken met alcoholisch en culinair genoegens. Nu kan het nog! We zijn gecommitteerd aan verandering, maar pas in het nieuwe jaar!

Reclameland als reddingsboei

Je hoeft in december de televisie maar aan te zetten en je weet wat de meest gangbare voornemens zijn. Ellenlange, vaak herhaalde, reclames voor elektronische “sigaretten” zonder tabak, pillen en nicotine-producten die helpen het ongemak van stoppen met roken te compenseren (want we willen natuurlijk niet lijden tijdens het stoppen).

Lachende gezichten en energieke fitte lichamen tonen ons hoe fijn het is om op die manier te stoppen. Volgend jaar is het uiterst zonnig en vrolijk in reclameland. Kom erbij! Doe mee! Wordt ook zo gezond, welvarend en blij!

Daarna komt de fitness, die geen spierpijn, inspanning of saaiheid toont, maar juist het plezier van aan die gewichten trekken en je buikspieren trainen. In reclameland lijkt alles op een uitbundig feestje met gezellige vrienden.

Veranderen is hip en moeiteloos aantrekkelijk

Je zou wel gek zijn als je niet voor die dieetpillen gaat, of inschrijft bij die fitness club, of je sigaretten vervangt door hightech pijpjes waarin medicatie zit verstopt zodat ze nog echt roken ook. Net echt.

Dit keer gaan we het echt doen en nu gaat het ook eindelijk lukken! Nooit meer terug! Reclameland heeft toch gezegd dat veranderen mogelijk was zonder er iets voor te missen of doen? Dat gaan we dus doen. In gedachten zie ik mijn omgeving al enthousiast jubelen over mijn succes. Ze wilden dit ook al heel lang voor me.

Helaas de doelen gaan weer in de kast

De realiteit kennen we natuurlijk ook al. Die pijpjes worden al snel weer vervangen door echte sigaretten, de nieuwe fitnessapparatuur verhuist naar de opslagplek, of eindigt op marktplaats of zo, en die snacks en gemaksmaaltijden blijken toch wel weer erg lekker, net als die zachte bank waarop je moe nog lekker even onderuit zakt.

Al dat gesport was ook wel erg vermoeiend en een tijdvreter, en je was al zo moe van je dag. Ook de fiets blijft al snel weer in de schuur, en de auto is toch wel comfortabeler en gemakkelijker en dan ben je in elk geval op tijd (of kan nog een paar minuten langer blijven liggen).

De uitkomsten zijn aantrekkelijk, maar wat je ervoor moet doen blijkt een stuk minder en de nieuwe gewoonte kost meer moeite dan de oude was. Je voelt je moe en moedeloos en misschien een beetje mislukt in je doel, maar als je dat knagende stemmetje negeert dan is alles toch ook goed genoeg eigenlijk?

Dat drankje, of die sigaret, is eigenlijk best gezellig en je vrienden doen het toch ook en die negatieve toekomstverhalen zijn per slot niet voor iedereen. Het is ook niet jouw schuld, maar de schuld van de verslaving, de fabrikanten, de maatschappij. of gewoon de omstandigheden. Nu toch nog even niet, misschien als het wat rustiger in je leven wordt en je in een minder drukke, of stressvolle, periode belandt. Dan probeer je het nog eens.

Eindelijk weer “normaal”

Je vrienden en kennissen zijn trouwens dolblij dat je weer normaal doet. Je was niet echt te genieten terwijl je zo nodig slank en gezond wilde worden en streng voor jezelf was. Nu je weer meedoet ben je eindelijk weer ontspannen en gezellig. Al met al was het geen pretje en lijkt het of alles om je heen heeft samengewerkt om je langzaam, maar toch ook weer heel snel, weer terug te leiden naar je oude patroon.

Reclameland domperland

Terugkijkend bleek niets te zijn zoals reclameland suggereerde, en dat valt jou niet te verwijten. Je hebt het serieus geprobeerd en verder is er altijd volgend jaar wanneer je het nog eens gaat proberen. Gezonder leven gaat weer in de wachtstand en moderne pret staat met stip weer voorop.

Lekker uitgaan een drankje op zijn tijd, en toch weer roken en te weinig bewegen, dat is gezelliger en in elk geval gemakkelijker en, laten we wel zijn, je hebt ook geen keuze als je kijkt naar de druk die op je ligt en je volle agenda.

Wie heeft tijd voor voldoende rust en gezond koken als er zoveel te doen is en zoveel mensen iets van je willen? Er is veel wat moet gebeuren en als jij het niet doet dan blijft het liggen. Er is geen ruimte voor egoïsme.

De winnaar is commercie. Hiep, hiep, hoera!

De winnaars zijn natuurlijk de ondernemingen die je van alles hebben mogen verkopen en je hebben opgezweept om steeds meer te willen en dat liefst meteen en zonder inspanning te verkrijgen. Liever een lening dan sparen, liever dat magische pilletje dan jezelf matigen, liever goedkoop dan biologisch gezond (als het niet gezond was zou het toch niet verkocht worden?). Leven is er om te genieten, toch? En gezondheid is iets dat de overheid maar moet garanderen. Er zit vrede in vergeten.

De verliezer… ach, niemand had echt verwacht dat het dit keer wel zou lukken, toch? Een paar euro en een zelfbeeld armer en wat de illusies rijker, verbloem je de teleurstelling ietwat door net te doen alsof het je niet raakt, alsof je het niet echt wilde, alsof het eigenlijk wel goed is zo.

Geheime schaamte

Je geheim is dat je best graag de bewondering van je omgeving had willen hebben voor je succes. Nu hoor je er opnieuw bij, maar met een beetje een domper. Heel stilletjes schaam je je een beetje voor je eigen “zwakte”, vooral omdat je voornemen zo publiek is geuit en nu iedereen dus weet dat je mislukte in je streven, dat je niet sterk genoeg bleek om vol te houden.

Zij zijn sterk en ik ben zwak

De sigaret, de alcohol, de snacks, de luie bank, je honger, ze leken allemaal sterker dan je wilskracht, sterker dan jij. Jij bent de verliezer in dit verhaal, al geef je dat niet graag publiek toe, of zelfs aan jezelf. Maar je voelt het wel, terwijl je weer zappend voor de tv hangt of ploetert in een onvervuld leven. Je wilt het er niet over hebben, zelfs niet meer aan denken, maar iets knaagt er.

Hulp aan de horizon!!! Commercie lonkt opnieuw!

Opnieuw staat een flinke industrie klaar om je (uiteraard tegen betaling) te helpen. Een systeem genereert nu eenmaal meer opbrengst als het iets kan verkopen, wat betekent dat het lucratiever is om een probleem te laten ontstaan en dan op te lossen, dan een probleem te voorkomen.

Je falen is dus gepland en ingebouwd in onze leefwijze en vervolgens mag je instromen in een geheel nieuwe stroom hulpverleners die voor hun bestaan afhankelijk zijn van jouw onvermogen om je doelen te bereiken. Alles is verbonden met alles.

Ik doel hier niet op de sigarettenpijpjes, stickers en abonnementen die klaarstaan voor de volgende poging, maar op boekenschrijvers, slimme verkopers, coaches, psychologen, sociaal werkers en trainers, die je willen (en hopelijk kunnen) helpen in je falen.

Deze branches willen je bijstaan met betrokkenheid, luisterend oor, goede raad, en natuurlijk soms ook chemische oorlogsvoering (medicatie), om de belemmeringen die je tegenkwam te overkomen en je emoties te verwerken en uiteindelijk een nieuwe poging met meer succes te helpen wagen.

Hier kan je naartoe met je mislukte voornemens, je frustraties en patronen, en je kan er natuurlijk ook je persoonlijke en “publieke” afgang verwerken. Deze branche helpt je terug naar een positiever zelfbeeld,  rustiger emoties, prettigere gevoelens (Wellness, mindfulness) en misschien ben je dan volgend jaar klaar om het weer te proberen.

Of je het nu helemaal zelf wilt doen (zelfhulp is vreemd genoeg een markt voor educatief materiaal, dus misschien toch niet zo zelf?), of gewoon ergens heen wilt gaan en op de bank wil zitten, er is altijd iets mogelijk en we zoeken naar de oplossing die bij ons past.

Hoe stel je een doel op vanuit een voornemen?

Als je een voornemen meer kansrijk wilt maken, kan je beginnen met het omzetten ervan in een doel. Een doel is echt iets anders dan en voornemen. Een doel is concreter en meer doordacht en heeft ook een soort plan eraan gekoppeld die vertelt hoe je bij je doel wilt komen.

Een goed voornemen is algemeen, groot en heeft weinig onderbouwing. In een voornemen benoem je gewoon een groot “doel”, maar je denkt nog niet heel concreet na over hoe je dat dat eindpunt zult bereiken en wat daarvoor nodig is.

Meestal denk je bij en voornemen dat het stellig voornemen van je intentie genoeg is, en dat het dit keer gewoon wel lukt. Wilskracht is dus genoeg invulling voor een voornemen. Je kunt het vergelijken met schieten vanaf de heup, zonder te richten. Het bekende “Ik wil het, ik wil het, ik wil het!” Waarom? “Omdat ik het wil”. Hoe? “Gewoon: doen!”

Wees een realist

Er zijn twee soorten gelovigen: optimisten en pessimisten. Beiden kiezen totaal andere doelen en gaan totaal anders met doelen om, maar ze hebben ook iets gemeenschappelijk en beiden hebben belangrijke grenzen. Gek genoeg zijn zowel de optimist als de pessimist uitermate naïef, ofschoon de emoties en mogelijkheden van beiden mijlenver uit elkaar liggen. Er is ook zoiets als een realist en daarmee doel ik dan op een meer volwassen benadering met een meer volwassen intentie en emotie.

De optimist gelooft dat het goede zal komen en dat het gemakkelijk zal zijn, hij is gemotiveerd maar niet echt voorbereid. Een optimist is lekker naïef in de blij kind variant en lekker enthousiast, maar loopt het risico om te veranderen in een pessimist als de onvermijdelijke tegenslagen zijn pad kruizen.

De echte optimist weet overal wel een positieve draai aan te geven, is relatief ongevoelig voor tegenslagen, en heeft een aantrekkelijke levensvisie. Voor echte optimisten kost dat geen moeite maar is een ingesleten patroon dat als vanzelf gaat. De optimist wordt gemotiveerd door verlangen en inspiratie.

Velen van ons willen zijn als een blij spelend kind en de optimist past helemaal in dat plaatje. Realiteit heeft niet zoveel grip op optimisten, en tegenslagen zullen niet zo hard aankomen, als ze al als tegenslag geïnterpreteerd worden.

Optimisten zijn echte glas halfvol typen, wat ze tot een aantrekkelijk gezelschap voor veel mensen. Hun positieve creatieve zienswijzen kan anderen gemakkelijk laten volgen en is motiverend voor velen. Ze leven iets voor waar wij misschien zelf ook graag meer van zouden willen hebben.

De pessimist is ook een gelovige, het kan zelfs zijn dat een pessimist vroeger een optimist was en daarin zodanig teleurgesteld is geraakt dat de zon is ondergegaan. Het geloof van de pessimist is dat alles tegenvalt en moeilijk zal zijn. Hij herkent de waarde wel, maar denkt dat het voor hem niet bereikbaar zal zijn.

De mislukking en afwijzing is in de pessimist verinnerlijkt wat hem ongevoeliger maakt voor alles wat goed en prettig is en juist gevoelig voor angst en problemen. Pessimisten struikelen als vanzelf over alles wat maar vervelend is of ontmoedigend. Een tweede natuur, die ook voor henzelf heel onprettig kan zijn, maar die tegelijkertijd onwrikbaar kan zijn.

De pessimist kan zichzelf en realist of zelfs optimist noemen, maar verraad zijn aard doordat een pessimist een groot talent heeft in het ontdekken en benoemen van alles wat fout kan gaan en redenen waarom je het beter niet eens kan proberen. Demotivatie ligt de pessimist nader aan het hart dan motivatie en de emoties zijn doorgaans te groot, vervormd of onvolgroeid om te passen bij een realist. Hun pijn zit te vast en ze huilen dus graag “naar de maan”.

Als een pessimist een masker van positivisme heeft aangetrokken om daarmee steun en warmte te verzamelen (veel te vinden in spirituele groepen in een poging om depressie of vastzittende woede en teleurstelling te verbergen en emotionele voeding te vinden), dan zal dat masker snel afbrokkelen als je iets brengt wat minder fijn of positief voelt.

De positief gemaskerde pessimist verdraagt namelijk weinig en heeft dus moeite met ontvangen omdat onderliggend de positiviteit niet van binnen komt en dus gehaald moet worden uit de omgeving. Deze pessimist presenteert zich als een optimist en positief persoon, maar is onderliggend nog steeds vol pijn en woede en daar mag je niet aan komen.

Spirituele hoogmoed past in dit patroon, en je zult dan merken dat echt contact moeilijk zal zijn. Je kan daar wel wat troost vinden, of spiritueel leiderschap, of mogen steunen, maar uiteindelijk is dit een persoon die eigenlijk komt halen en via volgers probeert het gebrek aan plek te compenseren. Verwacht hier geen antwoorden of meer dan spirituele verhalen.

Als een (schijnbaar) positief persoon bij de eerste tegenslag of weerwoord veranderd in een onverdraagzaam persoon, of een vechter, of een klager, hoef je daarom niet verrast te zijn. Je had te maken met een gemaskerde pessimist, iemand die zijn pijn probeert te ontkennen en net doet alsof alles goed is. Een echter optimist zou dat niet doen, omdat die anders waarneemt en filtert. De pessimist moet moeite doen om waarde en voorspoed te ontdekken en zich goed te voelen, iets wat voor een optimist moeiteloos is.

Een optimist ontdekt juist als vanzelf alles wat positief en fijn is en die neemt veel risico’s en problemen zelfs niet eens waar. Daardoor stapt een optimist heel onbevangen in situaties die veel te eng zijn voor een pessimist en waar een realist zich misschien eerst op zou willen voorbereiden.

De optimist ziet echter geen gevaar en neemt de wereld om hem heen waar als een verzameling van heerlijke snoepjes en vruchten om vrijelijk van te plukken. Als een optimist dus op iemands teen stapt is dat om dat de teen onzichtbaar was en de reactie van de optimist zal misschien zijn om vol interesse deze persoon te willen leren kennen, als het nieuwe snoepje wat zich aandient. Erg fijn om een optimist te zijn, ook al is het weinig geaard.

Positief en negatief zijn dus echt tegengestelde krachten en de optimist zal als vanzelf gemotiveerd worden door alles wat aantrekt, terwijl de pessimist als vanzelf gemotiveerd wordt door wat vermeden moet worden. Echt en heel andere focus met een geheel andere uitkomst.

Zowel optimisten als pessimisten blijven echter geloven en volgen dus hun positieve of negatieve passies terwijl ze uitgaan van magische krchten die alles voor hen (of tegen hen) regelen. In tegenstelling tot de realist (het derde archetype in dit lijstje) vind je bij beiden dus geen echte realiteitszin of verantwoordelijkheid.

De pessimist leeft vooral onmacht, waarin anderen macht hebben en dus verantwoordelijk zijn, terwijl de optimist naïeve levensvreugde leeft en geen reden heeft om meer te doen dan te genieten en creëren. Hier vind je dus het equivalent van het spelende kind dat op zijn ouders vertrouwt om de wereld veilig te maken en dingen te regelen.

De spirituele optimist heeft invloedrijke helpende ouderfiguren in de vorm van geloof in een of meer onstoffelijke wezens (god, engelen, spirits, helpers, krachtdieren, kosmos, moeder natuur), anderen hebben hun biologische ouders als innerlijk fundament.

De pessimist heeft straffende ouders in de vorm van maatschappij, overheid, bedrijfsleven, of wat voor machtige partij maar bedacht is die de wereld tot een levende hel probeert te maken.

Het geloof in iets of iemand die hun wereld vormgeeft hebben beiden gemeen, alleen de uitkomst is ander. De wereld en het leven is goed en veilig voor een optimist, een bron van geluk en inspiratie, en dat is totaal omgekeerd voor een pessimist.

De optimist volgt vooral de stroom en gaat waar het moeiteloos is. Door zijn positieve focus ontdekt de optimist veel van waarde en weet ook veel kansen te vinden. Omdat alles veilig is en goed zal komen, is er ook geen reden om voor te bereiden, in te dekken of angst en zorgen te hebben. De optimist kan in het moment leven en in het moment opgaan. Doordat hier geen energie aan verloren gaat aan strijd, kan een optimist zich helemaal wijden aan zijn creatieve vermogens en blaakt van energie.

De pessimist daartegenover weet ook de waarde van alles te vinden, maar gebruikt dat om zichzelf te ontmoedigen en teleur te stellen zonder iets echt te proberen. Hier is dus weinig beweging (ofschoon een pessimist het heel druk kan hebben met het verzamelen en opsommen van alles wat onprettig is) en veel angst en sombere of boze gevoelens.

De wereld van een pessimist is erg onveilig en onprettig en de hoop is dat iemand de pessimist komt redden. Je zult hier dus vooral het gekwetste of gebroken kind vinden, dat moeite heeft met leven en relaties en dat de aanwezigheid en inbreng van andere mensen slechts beperkt verdraagt en dan alleen zolang die zijn of haar vorm niet uitdagen.

Medestanders, helpers en toehoorders zijn welkom bij een pessimist, maar optimisten worden niet of nauwelijks verdragen. Een pessimist kan gemakkelijk woedend worden over zoveel positieve en naïeve energie. Begrijpt die ander niet hoe moeilijk het leven voor de pessimist is? Een optimist kan woede en afkeer verwachten, maar zal er niet mee zitten en gaat gewoon verder. Het gat is voor de pessimist gewoon te groot, tussen waar de pessimist innerlijk leeft en waar de optimist leeft.

Het liefst krijgt een pessimist slechts bevestiging van de onmogelijkheid van zijn situatie en angsten. Zijn mantra: Ik ben goed, maar al het andere is merendeels slecht. De pessimist waant zich daarom omringd en beperkt door een onveilige moeilijke wereld die macht over hem heeft en die hem actief kwaad wil doen. “Ik slaag niet omdat ik niet genoeg steun en kansen krijg. Anderen belemmeren en onderdrukken me. Ik wordt zelfs door vijanden tegengewerkt en buitengesloten.”

Het leven van een pessimist is daarom onvermijdelijk een lang strijd- en depressieverhaal. Per slot moet iemand schuld hebben en een pessimist draagt al zoveel psychische lasten, dat schuld daar niet meer bij kan. Het gekwetste kind vertegenwoordigt een wereld van verloren potentieel.

De pessimist houdt zichzelf tegen en stagneert door zijn vermeende tegenslagen. Hij gedraagt zich liever als een soort klokkenluider met een oproep aan een autoriteit, dan als een creatieve motor. Pessimisten zijn gevoelig voor negatieve mens- en wereldbeelden en zullen dus sneller in complottheorieën investeren.

De strijd van de pessimist toont nog steeds een gelooft (hoop) dat het allemaal goed kan komen, alleen het is niet gekoppeld aan een geloof dat hijzelf dat kan bereiken of dat het kan zonder een enorme strijd en een totale afbraak van wat er nu is. Het geloof in wonderen is er nog, alleen is het verwrongen door teleurstelling en gekoppeld aan vooral pijnlijke gevoelens. Het drama van het gekwelde kind dat ervaart dat alles tegen hem is gekeerd. Een erg eenzame positie die alleen mensen met dezelfde pijn aantrekt.

Innerlijk zijn de optimist en de pessimist dus nog een kind, slechts met een andere focus en een ander gevoel. Ze weten elkaar slechts niet te bereiken en de pessimist heeft weinig draagkracht voor en optimist. Die zit al vast in zijn eigen misère en heeft alleen aandacht bij alles wat fout kan gaan met een verwachting dat rampspoed zal volgen. Verwacht dus geen oplossingen of zelfs hulp van een pessimist, want de echte pessimist is een glas halfleeg type en terwijl jij probeert te creëren komt de pessimist met zijn angsten en belemmerende argumenten.

Een meer volwassen positie zou kunnen zijn om gewoon te kijken naar wat er mogelijk is en wat er realistisch kan gebeuren. Welke obstakels kan je tegenkomen en welke teleurstellingen en hoe kan je daarop voorbereiden? De tussenweg van de realist probeert gewoon te kijken naar mogelijkheden en belemmeringen en probeert een passend plan te maken om te zorgen dat het doel met waarschijnlijkheid behaald kan worden. Dit maakt dat de volwassene uiteindelijk betere kansen heeft om een doel te bereiken.

Het betekent niet dat een volwassene geen gelovige kan zijn, maar hij of zij vertrouwt niet uitsluitend op geloof en bereid zich genoeg voor op wat er te doen is. hier vind je dus wel verantwoordelijkheid en focus, maar een focus die zowel naar het halfvolle als halflege glas kijkt. De emoties hier zijn in balans en krijgen steun om daar te blijven.

Een realist weet dat tegenslagen en teleurstellingen bij veranderingen horen en dat je daar maar beter iets op kunt bedenken voordat je in de situatie komt. “Wat kan ik tegenkomen? Wat heb ik vervolgens nodig als ik er ben? Hoe ga ik dan verder om uiteindelijk het doel te bereiken?”.

Realisten houden rekening met wat ze weten over zichzelf, hoe ze in vroegere situaties waren en wat toen helpend was of ontbrak. Ze geven daarmee als het ware vorm aan hun eigen helpende ouder en stappen niet naïef of ondoordacht in iets dat belangrijk voor hen is.

Als er iets gebeurt, dan wordt hun reactie niet overspoeld met uit de hand lopende emoties, maar hebben ze genoeg aanwezigheid van geest om zelf antwoord te geven op de omstandigheden. Een belangrijk doel vraagt hierom, dus dit is een goede innerlijke positie om er te zijn. Een beetje optimisme om aan een uitdaging te beginnen, en genoeg scepsis of pessimisme om te weten waar je instapt en waar je waarschijnlijk een reactie op zult moeten hebben.

Weten wie je bent en wat je al kunt is natuurlijk ook helpend. Per slot is dat een goede basis voor zelfvertrouwen. Als je eerlijk durft te zijn over de grenzen van je kunnen, dan is het gemakkelijker om te vragen. De realist organiseert dus ook graag de hulp die hij nodig heeft en durft te vragen zonder gedoe of gene.

Eigen verantwoordelijkheid is vanzelfsprekend voor een realist. Vragen om hulp is dan een van de belangrijkste hulpbronnen en als iemand nee zegt vraag je elders of pas je het plan of je doel aan.

Een optimist denkt dat een uitkomst geen offer vraagt, een realist weet dat iets van waarde meestal met een prijs komt, een pessimist weet dat ook, maar denkt dat de prijs meestal te hoog is en verwacht dat de waarde tegenvalt. De optimist is daarom gemotiveerd en slecht voorbereid, de pessimist is ontmoedigd en begint er niet eens aan, terwijl de realist kiest voor de consequenties en het werk en zich vooraf adequaat voorbereid en oefent.

Voornemen versus doel

Je zou kunnen zeggen dat een voornemen optimistisch is, omdat het veronderstelt dat de weg naar het grote doel alleen maar succes kent en wilskracht en intentie genoeg is om bij het doel te komen.

Om er een doel van te maken, moet je ook voorbereid zijn op falen en wat ervoor nodig is om met tegenslagen en teleurstellingen om te gaan. Het is door die voorbereiding dat een doel eerder behaald zal worden dan een voornemen. Om een doel op die manier uit te werken moet je wel iets meer doen en daarmee toetst het doel ook meteen of je er wel iets voor over hebt.

Doelen zijn bindend, voornemen slechts een wens

Voornemens zijn eigenlijk behoorlijk vrijblijvend en snel vergeten, meer een krachtig uitgesproken wens. Vaak genoeg  is een voornemen (in het geheim) meer lippendienst naar een regelmatig agerende omgeving (een handreiking aan sociale druk) dan een echt verlangen van jezelf. Je wilt dan alleen “je best doen”, en vind dat je daarvoor dan een beloning verdient en dat het gezeur over je gewoonte mag stoppen.

Doelen formuleren en voorbereiden

Doelen stellen, dat is andere koek. Dat begint al in de voorbereiding. Een doel is namelijk concreet en wordt vertaald in concrete acties of stappen, zodat je tussentijd kan bepalen of je nog op de juiste weg zit. Een doel is dus niet alleen iets aan het einde, maar vooral een eindpunt met een weg waarop jij de richting en snelheid bewaakt en bijstuurt.

Dat betekent dat je vooraf al nadenkt over de weg naar je doel, welke stappen ga je nemen en in welke volgorde, en dat je kijkt naar de haalbaarheid van elke stap (is je inschatting realistisch genoeg?).

Obstakels vermijden en oplossen

Als je helemaal grondig wilt zijn kijk je ook naar hoe je problemen op de weg kunt oplossen, hoe je gaat reageren als je de tussenstappen niet helemaal hebt bereikt of juist sneller bent gegaan.

Doel-terrein verkennen

Natuurlijk kijk je dan naar de omliggende omstandigheden, de invloeden die je commitment en motiatie kunnen ondermijnen en de steun die je nodig zult gaan hebben. Op wie kan je rekenen voor hulp? Wie doen met je mee? Hoe houdt je jezelf gemotiveerd?

Plannen richting doel concreet maken

Je begrijpt het al: Een doel vraagt om een concreet plan, waarbij je niet over een dag ijs gaat. Hoe groter en uitdagender het doel, hoe meer aandacht je geeft aan het plan en hoe vaker je nagaat of je nog op het juiste spoor bent. Zo niet, neem je passende maatregelen (die je natuurlijk hebt voorbereid).

Doelen slim maken met SMART

In het bedrijfsleven en trainingen gebruiken ze graag ezelsbruggetjes, of geheugensteuntjes, om te onthouden waarop je moet letten als je een goed doel wilt formuleren. Het acroniem smart is zo’n geheugensteun.

Smart staat voor:

1. Specifiek: is het doel concreet en eenduidig genoeg om naar concrete acties vertaald te worden?
2. Meetbaar: zijn het doel en de tussendoelen precies genoeg zodat meteen duidelijk is wanneer een doel bereikt is en daarover geen verschil van mening mogelijk is?
3. Acceptabel:  is het doel voor jouzelf een acceptabel (of zelfs motiverend) doel en is er draagvlak in je omgeving?
4. Realistisch: is het doel haalbaar genoeg om je te motiveren en een redelijke kans op succes te hebben?
5. Tijdsgebonden: wanneer begin je en wanneer zal je doel bereikt zijn?

Daarmee heb je in elk geval een degelijk startpunt, maar ook dan en je er nog niet.

Doelen nastreven is vaak eenzaam en frustrerend

Persoonlijke doelen bereiken is vaak wat eenzaam en frustrerend werk waarin je moet zorgen dat je gemotiveerd kunt blijven. Als er tegenslagen of verleidingen voorbij komen is dat extra belangrijk.

Het demotivatie-duiveltje

We hebben allemaal wel zo’n klein duiveltje op ons schouder die ons influistert “Zo erg is het toch niet om dat ene sigaretje te nemen, of een keer niet naar de sportschool te gaan? Je hebt het nu toch al een tijd goed gedaan? Een keertje kan toch wel? Daarna doe je het weer goed”.

Als je midden in de afkickverschijnselen zit, tussen rokende vrienden op een feestje bent, of je gewoon rot, gestrest of moe voelt, dan zijn dat flinke verleidingen waarop je beter voorbereid wilt zijn.

Een plus een plus een… Ik geef het op!

De uitkomt ken je ook. Een keer wordt twee keer, wordt, drie keer, tot je stopt met tellen, en het uiteindelijk opgeeft. De optelsom van kleine uitzonderingen ondermijnen je motivatie voor het behalen van je doel. Maar ach, misschien was het eigenlijk ook niet eens jouw eigen doel. Wilde je het eigenlijk wel? Wil je het antwoord van je duiveltje weten?

Voorbereiden op het demotivatie duiveltje

Als je doel echt een doel is, zal je al terwijl je je nog goed voelt moeten weten hoe je met dat soort momenten wilt omgaan zodat je die verleiding de baas kan blijven. Het betekent ook dat je eerlijk naar jezelf zult moeten zijn over je motivatie voor het doel, ook al voordat je begint.

Hoe graag wil je het doel bereiken?

Bezint eer je begint is een goed advies. Waarom wil je dit doel eigenlijk? Wat is het je waard, en wat krijg je als het bereikt is? Wat kost het je als je het niet bereikt?

Lessen uit NLP

Als je wilt leren over doelen en hoe je een verandering succesvol tot stand brengt dan kan je eigenlijk niet om NLP (Neuro Linguïstisch programmeren) heen.

NLP is zo goed in het onderzoeken en kopiëren van succesvol gedrag, dat je het tegenwoordig onder allerlei namen overal tegenkomt. Therapeuten, coaches, zelfhulpboeken, zelfs de predikanten op televisie, verkondigen tegenwoordig veel uitkomsten en de benaderingswijze van NLP.

Als je dus succesvol een doel wilt bereiken of je moet terugkomen vanuit een flinke tegenslag dan is NLP een grote hulpbron voor je. Lees dus ook het artikel over de 6 elementen van een positieve innerlijke houding eens en ontdek hoe je gemotiveerd kunt blijven als een verandering met ups en downs komt en misschien moeilijk te bereiken is. NLP helpt je om antwoorden te vinden en om leren gemakkelijker te maken. Niet voor niets vind je het overal en onder vele namen terug.

Doelenwijsheid

Doelen zijn een uitdaging voor de meesten van ons. Ze worden in de praktijk regelmatig opgegeven, veranderd en vergeten. Vaak genoeg gebruiken we doelen om onszelf en anderen, onder druk te zetten. Zelfs op een ongezonde en onredelijke wijze.

Het veronderstelt een bepaalde motivatiestrategie, maar het werkt ook averechts en kan ontmoedigen. Wij mensen zijn helaas heel goed in onszelf dat soort druk opleggen en doen dat al zo vaak en met soms weinig compassie naar onszelf (druk, druk, haast., haast, zoveel te doen).

De 6 elementen van een positieve houding geeft ons daarin wat handvatten en tegenwicht. Natuurlijk kan je in het handboek doelen saboteren (op een ietwat ludieke manier) ook de innerlijke saboteur beter leren kennen. Draai het om en je zult het veel gemakkelijker hebben.

Langdurige overdadige druk wordt velen teveel

Een  zichtbaar gevolg is een toenemende groep mensen die niet meer mee kan in de gekte, en die ziek thuis zit of zeer beperkt nog wat kan functioneren. Anderen, meer dan een kwart van de werkende bevolking, weet zichzelf nog overeind te houden met antidepressiva en kalmeringsmiddelen.

Veel volhouders lopen op hun tanden

Onder de rest zijn veel menen die het nog net redden, maar op hun tanden lopen. Hun draagkracht is nog net groot genoeg om door te kunnen gaan, maar ook zij kunnen niet veel meer erbij hebben. Zij staan nog niet in de statistiek, maar hun klok tikt af, tik, tik, tik.

Ongezonde omgang met doelen

We gaan in onze cultuur niet goed om met doelen, en als gevolg daarvan leven veel mensen in een niveau van angst die velen van hen doet instorten (zowel psychisch als lichamelijk). De cijfers zijn op zichzelf zorgbarend, maar als je bedenkt dat cijfers slechts nog een deel van het verhaal vertellen…

Van binnenuit leven is ontspannen

Meer dan welke doelen je kiest, gaat het uiteindelijk om wat je doet en nalaat en of dat klopt met dat wat in je is. Dan leef je zo ontspannen en prettig mogelijk in het moment, en blijft je draagkracht en gezondheid op een niveau waarin je met tegenslagen kunt omgaan. De rest doet er eigenlijk niet zo toe.

Natuur vraagt veel rust met enige verstoring

Bedenk dat in de natuur alles gedijt in een afwisseling  van relatief kortdurende verstoring (destructie) gevolgd door een relatief lange periode van rust en herstel. Regelmatige verstoring is nodig om ruimte te maken voor het nieuwe, maar in de juiste balans (niet teveel, maar ook niet te weinig). Ook wij mensen zijn levende natuur en hebben dit nodig.

Ruimt voor spel, plezier en rust

Wees daarom wijs in je doelen en zorg dat je naast druk ook voldoende ruimte blijft houden voor rust, spel en plezier. De boog kan knappen als je deze les niet leert, en is dan niet zomaar weer herteld. Je bent natuur en floreert het meest als er net genoeg verstoring is en genoeg rust. Let dus goed op je draagkracht en leer jezelf daarin kennen. Je lichaam is je meetlat.

Hoeveel ben je bereid te offeren?

Doelen stellen lijkt nuttig als ze groots en inspirerend zijn, schijnbaar onhaalbare dromen, maar dergelijke doelen zijn nog nooit zonder geweld of grote offers (ook bloed en levens) gerealiseerd. Is het doel belangrijk genoeg voor je zodat jij bereidt bent die persoonlijke offers te betalen? Kies wijs.

Suggesties om focus en motivatie te versterken

Adviezen en suggesties om focus en motivatie te versterken zijn er velen. Ontspannen helpt (welke methode je daar ook voor gebruikt) maar ook een goed gebruik van je beschikbare hulpbronnen. Bijvoorbeeld kan het publiek aankondigen van je doel een stok in de rug geven, die voor sommigen zal helpen (en anderen teveel onder druk zet).

Het opschrijven van je doel en je plan helpt om je focus te versterken, liefst handgeschreven (heeft iets te maken met hoe ons brein werkt). Het effect van opschrijven is dat je je meer verbindt met je doel, en er dus ook gemakkelijker naar teruggaat.

Ook kan je anderen vragen om je te helpen of steunen. Het samen werken aan een doel kan motiverend werken aangezien je dan dezelfde ervaring met elkaar deelt en elkaar een steun in de rug kan geven en beter begrijpen. Gedeeld lijden kan heel helend zijn omdat het broederschap en zusterschaap stimuleert.

Zoek anderen die het al een keer succesvol zijn doorlopen en vraag hun steun.

Een levend voorbeeld van broederschap

Het artikel over het Grip Programma van Jacques Verduin (Jacques is een van mijn helden omdat hij zoveel goed doet voor zoveel gemeenschappen) vertelt over hoe GRIP (Guiding Rage Into Power) dit soort broederschap bouwt onder gevangen en tussen gevangen en hun slachtoffers. Erg ontroerend. Je zou het zeker mogen lezen. Niet alleen zijn in iets moeilijks is erg heilzaam en belangrijk.

Heel veel succes in je doelen

Na dit alles wil ik je graag veel succes wensen in het opstellen en bereiken van je doel. Laat me in een reactie nog eens weten wat je hieraan hebt gehad.

Voor degene die dat wilt, heb ik een geleide hypnosetekst beschikbaar (denk: geleide meditatie) die je helpt met de zes elementen voor een positieve geestelijke houding. Laat het maar horen (in een reactie of stuur een bericht op deze website), dan stuur ik je een email.

Wees een vriend en deel je ervaring voor het goed van jezelf en anderen. Onder deze pagina is ruimte en het is gratis.