Een artikel uit de Volkskrant, onder de titel “Nieuwe wet Iran maakt huwelijk tussen vader en stiefdochter mogelijk“, werd vandaag veel gedeeld op Facebook. Het gaat over een wet die huwelijken mogelijk maakt en over het feit dat in Iran met de Islam in de hand huwelijken met kinderen worden gesanctioneerd, zelfs voor kinderen die jonger dan 10 jaar zijn.
Onmiddellijke loyaliteit vanuit slachtofferbewustzijn
Ofschoon het een al wat ouder artikel is (dateert 27 september 2013) zijn de reacties nog net zo vers als dat men denkt dat het actualiteit is. Het thema leeft en heeft natuurlijk alles te maken met ons verzet tegen oppressie en misbruik door machthebbers. Intuïtief verbinden ons onmiddellijk met vermeende slachtoffers, vooral als het jonge kinderen betreft.
Geschokt door andere keuzen
Veel afkeurende reacties uiteraard, velen blijkbaar geschokt op de bres, en helemaal geen begrip voor dergelijke regels en gebruiken noch voor de mensen die de regels bedenken en invoeren. Zijn we het er zo over eens dat we dit afkeuren, of is het slechts dat we pas reageren als we iets heftig afkeuren? Wellicht hebben de meeste lezers ook niet eens door dat het om een tweeënhalf jaar oud artikel gaat, en ik vermoed dat het hen ook niet uitmaakt.
Interessant thema: toestemmen in verschillen
Het thema raakt en is interessant, want hoe gaan we om met dit soort waardeverschillen, met andere gebruiken, en waarom zouden we ze toe moeten stemmen? Oeps, wat schrijf ik nou… toestemmen? Wel, lees eerst dit eens, en laat me dan eens horen wat je ervan vindt.
Anderen ontvangen op basis van hun waarden in plaats van de onze
Voor ons zijn huwelijken met stiefkinderen, of überhaupt huwelijken met jonge kinderen, niet acceptabel, maar het artikel toont duidelijk dat er andere gebieden bestaan met heel andere waarden dan de onze. Is het redelijk dat we hen beoordelen (of beter veroordelen) op basis van onze waarden in plaats van hun waarden?
Kind-huwelijk, heel gewoon
In de islamitische (of Arabische) cultuur is een huwelijk tussen en man van boven de 40 en een meisje van onder de 15 heel gewoon, en er zijn ook andere culturen die dat doen. Ook uithuwelijken is in die gebieden nog een gewoon gebruik, en natuurlijk keuren wij dat beide af. Wij zijn geconditioneerd op individuele vrijheid, en dit klinkt niet als vrijheid.
Grotere vrijheid wordt ook afgekeurd
Er bestaan ook culturen waarin een (kind)huwelijk niet betekent dat de vrouw in kwestie met die man sex moet hebben of zelfs in zijn huis moet wonen. In die cultuur mag de vrouw zelf besluiten waar ze verblijft en van wie ze kinderen krijgt. Dat is een vrijheid die met al onze liefde voor vrijheid zelfs voor ons niet gewoon is.
Partner als bezit, gesanctioneerd door huwelijk
De meesten van ons benaderen een partnerrelatie nog steeds als een soort wederzijds bezitten, in elk geval op seksueel gebied. In deze andere cultuur worden vrouwen jong uitgehuwelijkt aan oudere mannen, maar blijven ze vrij om zelf te kiezen hoe dat verder verloopt. Is dat onvrijer of juist vrijer dan bij ons? Misschien spant het erom?
Onze eigen geschiedenis: uithuwelijken, kinderarbeid, gedwongen huwelijken
Grote verschillen zijn dat, en voor onze meer Christelijke en atheïstische inslag, misschien niet te begrijpen en helemaal niet toe te stemmen. Ook uithuwelijken was hier praktijk, zoals ook kinderarbeid hier ooit gewoon was (en in familiebedrijven misschien nog plaatsvindt). Het huwelijk zelf is trouwens een dogma dat ons ooit is opgelegd door de Rooms Katholieke kerk, onze oorsprong is een stammencultuur met heel andere gebruiken en rituelen.
Huwelijk een Christelijk dogma
Het huwelijk was toen ook vooral een huwelijk in de ogen van God en een uitwas van een institutie dat in onze tijd veel van zijn macht en waarde heeft ingeboet. Vanaf het protestantisme (een gevolg an de boekdrukkunst) wilden we zelf denken en oordelen en niet meer slaafs volgen wat de machthebbers (meneer pastoor) ons vertelde over hoe God erover dacht en wij dus behoorden te leven.
De adel en meneer pastoor
Geschriften suggereren dat we ooit regels in onze cultuur hadden (in elk geval in Engeland, mogelijk ook in Nederland) waardoor de adellijke landheer de eerste rechten had op de ontmaagding van elke bruid op zijn landgoed (jus primae noctis), een cadeautje van de koning om zijn adel tevreden te stellen (adellijk zaad is natuurlijk veel beter dan dat van gewone mensen), en meneer pastoor kwam in zelfs in de 19e eeuw nog langs als je een tijd geen kinderen meer kreeg om je te sommeren om meer kinderen te maken. Ook het Christendom gebruikte de moederschoot om zich te verspreiden.
Ander vroegmiddeleeuwse huwelijksgebruiken
In dit Wikipedia artikel over onze sociale geschiedenis in de vroege middeleeuwen is wel meer te lezen over oude gebruiken die we vergeten zijn. Huwelijk was voor vrouwen vooral een manier om bestaanszekerheid te vinden, voor mannen om nageslacht te verwekken (onvruchtbaarheid was een legitieme reden voor scheiding), voor de kerk om meer gelovigen te kweken, en voor de adellijke elite daarnaast ook om nieuwe coalities te sluiten en veilig te stellen.
Slecht geheugen laat ons gemakkelijk veroordelen
Voor ons is dat dat allemaal lang geleden en door de meesten van ons is het vergeten. We moeten er niet aan denken dat het terugkomt, maar er is over elk van die onderwerpen flink gestreden. Vrijheid komt met offers en verantwoordelijkheid.
De vrijheid om onvrij te leven
In Iran is er geen scheiding tussen kerk en bestuur, en worden wetten dus getoetst aan de strenge regel van geloof. Ook huwelijken tussen jonge kinderen en oudere mannen zijn daarin acceptabel, en homoseksualiteit is daar nog een misdrijf. De straffen zijn in onze ogen barbaars en buiten proportie, en hun motieven ervoor delen we niet.
Leven volgens een dogma
Er zijn daar (en elders) veel wetten en gebruiken die erg anders zijn dan bij ons, en misschien zijn ze ook niet zo gebaseerd op individuele vrijheid, aangezien vrijheid het eerste offer is als je een cultuur op het dogma van religie en geloof baseert (zoals ook hier in de tijd van inquisitie nog het geval was).
Samenleven en samenwerken
En ondanks deze verschillen, die finaal tegen onze waarden en behoeften ingaan, moeten we een weg vinden om met die andere cultuur samen te leven en samen te werken. Ondanks onze (ver)oordelen moeten we een weg vinden om hen beter te begrijpen en toe te stemmen in hun autonomie.
Van veraf oordelen zonder werkelijk inzicht
In het woord veroordelen zit al een aanwijzing voor wat we doen. De eerste lettergreep (‘ver’) wijst ons erop dat we oordelen zonder nabijheid, zonder te begrijpen, van buitenaf, als vanaf een loopgraaf naar een andere loopgraaf. Daar kan geen oplossing, geen verbinding, gevonden worden.
Blinde loyaliteit volgen
Wat we doen is slechts blind onze loyaliteit volgen zonder werkelijk inzicht. De afstand hier is niet geografisch maar in ons harten en in ons hoofd, en vooral in onze weigering om toe te stemmen wat we niet voor onszelf willen.
Onze vrijheid geeft ook hen de vrijheid om eigen keuzes te maken
Zoals we onze vrijheid hoog achten, moeten we ook hun vrijheid op zelfbeschikking hoog achten. In een cultuur dat minder vrijheid kent zal niet iedereen tevreden zijn, maar dat is in onze cultuur ook niet zo, en ook hier ervaren we misstanden en lijden mensen diep.
Vrijheid betekent respect voor elkaars grenzen en autonomie
Vrijheid is moeilijk om die reden, want we vinden van alles van die andere cultuur, maar respecteren ook hun vrijheid om zelf te beschikken over hun gebied, hun waarden en mensen. Waarden komen van de moeders en de vaders en zitten dus vol met loyaliteit naar hun oorsprong en historie waar niemand zich gemakkelijk van losmaakt, ook wij niet.
Overheden hebben minder vrijheid, omdat ze verantwoordelijkheid dragen
Als individu kunnen we permitteren er van alles van te vinden en aan hun vrijheid te tornen, maar als overheid en natie kunnen we dat misschien niet en is samenwerking en dialoog nodig.
Invalshoek: systemisch werk
Vanuit systemisch werk moet ik allereerst een weg in mijzelf vinden om hen toe te stemmen, om te aanvaarden dat hun eerste loyaliteit aan hun eigen waarden is en via die waarden aan hun familiesysteem en hun oorsprong als land en samenleving. Hun oorsprong moet hun eerste loyaliteit zijn, hun belangrijkste verbinding. Dat is nodig opdat ze in staat zijn ons vanuit die verbinding te horen, terwijl wij loyaal zijn aan onze waarden en achtergrond.
Elkaars loyaliteiten begrijpen en toestemmen
Als we elkaars loyaliteiten begrijpen en toestemmen is er een mogelijkheid om te ontwikkelen, individueel maar ook gezamenlijk, en dwang en veroordeling (zelfs innerlijk) blokkeert die natuurlijke flow.
Elkaars vrijheid toestemmen als basishouding
Vanuit deze basishouding van loyaliteit, aan het onze, met toestemming voor het andere, kunnen we in vriendschappelijk contact blijven en kan dat misschien helpen om elkaar beter te begrijpen. Misschien blijkt dan dat de verschillende waarden nooit met elkaar zijn te verenigen omdat er totaal andere ideeën en behoeften aan ten grondslag liggen, maar het is mogelijk dat er wel beweging zal zijn.
Toestemmen wat we afkeuren
Dat zijn de uitdagingen waar we voor staan. Werkelijk toestemmen wat we afkeuren en samen verder gaan.
Wat zou liefde doen?
Kunnen we genoeg liefde opbrengen voor zowel onze vrienden als onze vijanden, voor wat wij daders inden en wat wij slachtoffers vinden? Elk ander antwoord dan dat, zal slechts strijd creëren en in stand houden en heeft geen kans op toenadering op wat voor manier ook.
Wees een vriend, schrijf een reactie
Vond je het interessant of heeft het je op gedachten gebracht, laat het dan weten in een reactie hieronder.
Geef een reactie