Het belangrijkste om te doen

Als ik weer eens wat tijd op sociale media doorbreng, dan valt me steeds op hoe ontzettend veel tijd en aandacht we met ons allen investeren in het vormen en doorgeven van gedachten en gevoelens. We zijn werkelijk een sociaal ras en het geroezemoes op zo’n platform is oorverdovend in zijn omvang.

Er zit ook veel sociaal activisme tussen. We lijken als mensen niet zo tevreden en we verwachten veel van onze maatschappelijke ouderinstituten. En net als ouders moeten ze ons teleurstellen, want met ons allen samen, vragen we het onmogelijke. En als een puber naar zijn ouders… Ach, geen onredelijkheid is ons vreemd.

Terwijl ik dan wat dingen lees en hier en daar reageer, begint me opeens iets te dagen… De totaliteit van al die inspanningen, al die investeringen, in spirituele oproepen en uitleggen, in maatschappelijk activisme, in van alles… zoveel werk, zoveel creativiteit, zoveel emotie.

Is dit een oplossing?

Is dit het belangrijkste om te doen?

Is dit het belangrijkste om te doen?

Tijd besteden aan bedenken wat er allemaal mis is in de wereld om ons heen en dat uitgebreid delen heeft een functie. Maar is het belangrijker dan alternatieven en wat is het de directe uitkomst van al die inspanningen?

Sociale media tonen vooral berichten in de richting waarin je toch al zoekt, dus je praat waarschijnlijk alleen tegen gelijkgestemden en mensen met dezelfde voorkeur en keuzes. Hoe zinvol is dat? Tijd te spenderen aan nog meer voorbeelden, anekdotes en klachten te verzamelen, terwijl je al gekozen hebt, is dat het allerbelangrijkste?

We staan niet graag alleen, dus misschien is het voor jou wel het allerbelangrijkste om deel te zijn van de groep die je voorkeur heeft en hoort dit erbij.

Religie, politiek, slapend wakker zijn, gezondheid, sociale verandering, armoede. Thema’s genoeg om ons druk over te maken en de meeste ervan hebben al bewezen onoplosbaar te zijn. Perfectie is onbereikbaar.

Maar is de tijd die je besteed aan delen en verzamelen het meest productieve wat je kunt? Is dit de beste versie van jezelf? Is dit het allerbelangrijkste om te doen?

Misschien wel. Wat is het alternatief? Wat laat je mogelijk liggen? Het is aan jou om daarin te kiezen. Is dit belangrijk, of vooral snel en veel beschikbaar? Wat is de motor in je die dit laat doorgaan?

Is je activisme een vorm van doen en oplossen, of is het klagen en mopperen slechts een indirecte vorm van bedelen? Bereikt het degenen die echt iets kunnen veranderen in het doel dat je nastreeft? Of is het genoeg dat je mensen met dezelfde pijn op die manier vindt?

Het zijn zo van die vragen die je kunt stellen en die alleen jij kan beantwoorden… maar wat is het alternatief?

Of is dit misschien belangrijker?

De liefdesbrief van Thich Nhat Hanh

De boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh adviseert ons om klachten op te schrijven in de vorm van een liefdesbrief. Een liefdesbrief, vertelt hij, is een tekst die welkom is bij de ander en die de ander graag wil lezen.

We zijn goed in het schrijven van verwijtende teksten vol met kwetsende taal. De ontvanger van dergelijke brieven zal ze misschien iet willen lezen en allen opstapelen of meteen weggooien. Kunnen we ook een liefdesbrief schrijven die gelezen zal worden?

Het vraagt niet vele van ons. We hoeven dan alleen maar:

1. Onze eigen emoties doorzien en kalmeren
2. Diep te schouwen in de situatie waarin de ander zich bevindt
3. Te ontdekken waar we misverstanden hebben over die ander en dat op te lossen
4. Te begrijpen welke krachten en complicaties op die persoon inspelen, waardoor die persoon het niet gemakkelijk heeft
5. Stoppen met het leven van die ander moeilijker te maken en in plaats daarvan bedenken welke hulp we die persoon kunnen aanbieden die het leven van die ander gemakkelijker maakt en een echt probleem voor die ander oplost.
6. Een brief of e-mail net zo vaak te herschrijven, en daarvoor de tijd te nemen, tot alle stekels uit onze brief is verwijderd en het werkelijk een liefdesbrief genoemd zou kunnen worden.

Zoals je ziet is het schrijven van een liefdesbrief heel gemakkelijk en vraagt weinig van je.

Op de keper beschouwt biedt deze monnik ons een vredevol pad waarin we stoppen met strijden en in plaats daarvan onze aandacht en energie richten op helpen. Is helpen het belangrijkste om te doen?

Is helpen belangrijker dan adviseren?

Je kan ook je tijd, geld, energie en aandacht geven aan iets dat je zelf in de hand hebt. Zou het belangrijker zijn dan het voorgaande om het leven van zelfs een enkel persoon concreet te verbeteren, ook al is het maar voor een paar uur, of een dag, door iets concreets voor die persoon te doen?

Ik bedoel gewoon zomaar iemand die je tegenkomt, iemand die je ziet en waaraan je kan vragen wat die nodig heeft? Al is het maar een uitnodiging om samen een kop thee te drinken, of een broodje te eten.

Is die concrete actie belangrijker, dan alle meningen die je vormt en deelt over de wereld? Is het belangrijker dan teksten, foto’s en filmpjes produceren en consumeren? Is dat belangrijker dan de emoties die je ventileert? Ik vraag het oprecht aan je, want jij bent de enige die daarover voor jou kan beslissen.

Wat als je iets zou geven aan iemand die misschien iets nodig heeft? Het kan zo klein zijn als wat vriendelijke aandacht en zo groot zijn als een baan of een dak boven het hoofd. Hoe belangrijk is dat? Belangrijker dan dat andere?

Is je naaste belangrijker dan je maatschappelijke thema’s?

Hoe zou ons leven concreet beter worden, als we elke dag dat zouden doen, als we al onze aandacht aan het verbeteren van een enkel leven zouden schenken, in plaats van aan actievoeren? Is dat beter, of is actievoeren belangrijker?

En als je allebei belangrijk vindt, hoe verdeel je dan je tijd, aandacht en middelen tussen die beide? Drukt die verdeling genoeg uit wat elk van deze manieren aan belang voor je heeft? Of zou je het liever anders doen?

Wat zou er gebeuren als je steeds als je denkt over de staat van de wereld en bang, boos of verdrietig wordt, zou opstaan en een goede daad voor een willekeurig iemand zou doen? Bladeren harken, koken, een praatje maken met iemand die eenzaam is?

Is eerlijk en echt worden over jezelf belangrijker?

Wat zou er gebeuren als je echt wordt over jezelf en het dichter bij huis zoekt en jezelf werkelijk gaat delen? Als wat je deelt meer betekenis zou hebben en persoonlijk zou zijn? Is je netwerk intiem genoeg om dat te kunnen doen?

Durf je echt te worden over jezelf? Misschien ben jij vandaag wel de persoon die iets nodig heeft, van een arm om je heen, tot een intiem stil moment met een kop thee.

Wat zou je zeggen als je diep in jezelf duikt en het simpele geheim over jezelf zou delen. Welke emotie zou dan omhoog komen en welk gemis? Is het belangrijker om dat te delen en een welkom gehoor te vinden?

Het hoeft niet moeilijk te zijn om elkaar wat simpele zorg te leveren. Wat aandacht, een kop thee, een maaltijd, wat kleding, een kleine dienst, een droge plek op een regenachtige dag. Hoe zou dat ons leven verbeteren?

Hoeveel positiever zouden we gaan denken over onze eigen mogelijkheden en eigen positie, als we onze mogelijkheden ook echt gaan gebruiken en goed doen, in plaats van goed, of slecht, praten?

“Maar ik doe al zoveel en alles werkt momenteel tegen!”

Kan je meer doen? Je lijkt energie over te hebben.

Hoeveel positiever zouden we over anderen gaan denken, naarmate we leren dat degenen van wie we dachten dat die het beter hadden, ook diep lijden en een gebroken leven hebben? Ken je de schoenen al genoeg waarin anderen lopen?

Hoe ziet jouw masker eruit? Wat hou je weg?

Of zijn je aanklachten eigenlijk meer een masker over je eigen frustraties en gemis? Is het gemakkelijker om naar hen te wijzen dan eerlijk en kwetsbaar te delen over jezelf?

“Eigenlijk voel ik me heel onzeker en ik weet niet goed wat ik kan doen.”

“Eigenlijk mis ik gezelschap en ik voel me zo diep eenzaam en verwaarloosd. Ik heb iemand nodig die me aan de hand neemt, want ik weet niet hoe ik dit kan oplossen.”

“Ik lees zoveel berichten over lijden in de wereld en ik weet niet hoe ik ermee moet stoppen. Ik voel me inmiddels zo verdrietig en boos! Ik ben alle vertrouwen kwijt.”

Ik boodschappen zijn zoveel krachtiger dan men- en zij-boodschappen.

Hulp voor jezelf vragen

Waarom vraag je niet om hulp voor je eigen pijn als je zo in brand staat? Is het belangrijker om te strijden dan om je naaste om hulp te vragen? Is het beter als velen in brand staan dan een enkel persoon? Of maakt dat je slechts minder eenzaam en minder onzeker in je strijd?

Zouden we rijker worden als we ons minder druk maken over wat groot en ver is, over datgene dat zich moeilijk laat beïnvloeden?  

Wat zou er allemaal veranderen als we op zoek gaan naar mogelijkheden om elkaars leven iets rijker en prettiger te maken?

En als we zelf het moeilijk hebben… kunnen we dan vragen om wat zachtheid, aandacht en hulp? En kunnen we die hulp dan gebruiken om te kalmeren in plaats van een vuurtje op te stoken?

Blussen of benzine gieten?

Zo vaak zie ik op sociale media dat we elkaar alleen maar verder aansteken in elkaars lijden. Misschien komt dat omdat we hetzelfde lijden hebben en de selectie van een sociaal platvorm mensen met dezelfde emoties en vormen van lijden bij elkaar brengt, maar het lijkt niet erg helpend te zijn.

Op die manier haken we aan bij elkaars lijden, onmacht en zwakte, in plaats van dat we elkaar helpen in het opstaan en aanhaken bij elkaars kracht en mogelijkheden. Of zijn we beter af als we samen slachtoffer zijn?

Moeten we luider en intensiever vragen om hulp en verandering aan degenen die verder weg van ons staan? Of is er misschien een betere reactie en een belangrijkere besteding van alles wat we te bieden hebben? Waar stoppen we alle waarde die we hebben in?

Wat hebben we echt nodig?

Kunnen we het ook hebben over wat we echt nodig hebben, of welk verdriet we dragen? Kunnen we eerlijk zijn over de staat van onszelf en het niet maskeren met drukke activiteit? Kunnen we echt worden en eerlijker worden over onszelf?

Op dit punt is mindfulness heel helder. Het brengt je terug naar de kalmte en daar ontdek je wat je echte prioriteiten zijn. Die ontdek je ook wel wanneer je een crisis in je bestaan krijgt, zoals een ziekte die je doet afvragen of je het zal overleven, maar het kan ook minder dramatisch en zonder crisis.

De antwoorden zijn ook eigenlijk altijd hetzelfde. Uiteindelijk komen we allemaal terug bij een handvol mensen die echt belangrijk voor ons zijn, soms mensen met wie we al heel lang in verzet zijn (onze ouders?) en we willen deel zijn van iets en een leven leiden waarin we betekenis en waarde vinden. Hoe dat eruit ziet en wie die mensen zijn, moet je voor jezelf uitvinden.

Uiteindelijk komt het dan neer op de vraag: Is het belangrijker om de steun en aanmoediging van een groter publiek op afstand te hebben, of een goede relatie te hebben met iemand die echt belangrijk in je leven is?

Vaak geven we het laatste op voor het eerste en in momenten van crisis voelen we pas hoe leeg die keuze eigenlijk is. Strijd vervult ons evenmin.

Integer en eerlijk communiceren

Ik weet niet of het belangrijk voor je is om de delen op een intiem en eerlijk niveau. Helemaal echt worden lijkt kwetsbaar. Het masker dat we dragen zijn we meer gewend en de afstand voelt comfortabel, zelfs als het ons eenzaam maakt.

In workshops doen we dat hier wel, maar daar is het spreken ook gemodereerd, omdat het een omgeving is waar we willen leren en hulp krijgen.

Als we naar buiten gaan en de sociale platformen helpen groeien, dan lijken we vervolgens heel andere mensen te zijn en minder verdraagzaam dan we misschien zouden willen.

Daar kunnen we alleen woorden delen en geen aanwezigheid, en dat is een gemis. Moeilijke gesprekken hebben doorgaans eerder stilte en aanwezigheid nodig dan meer woorden.

De elektronische media zijn voor dat soort dingen gewoon te beperkt. We proberen op daar iets op te lossen, op de meest onhandige manier, en uiteindelijk werkt de afstand van het middel dan tot fellere taal, dan we misschien normaal zouden uitwisselen.

De drempel is te laag en er de rem op onszelf is afwezig. Dat is geen goede combinatie, temeer daar de platformen ons een kritiekloze vergrootspiegel van onszelf aanbieden.

Het belangrijkste om te doen, volgens Thich Nhat Hanh

In een van zijn boeken haalt Thich Nhat Hanh een verhaal aan waarin drie vragen worden gesteld:

1. Wat is het belangrijkste om te doen?
2. Wie zijn het belangrijkst om dat mee te doen?
3. Wanneer is het juiste moment?

Zijn antwoorden zijn uiteindelijk heel simpel:

1. Elke taak die voor je ligt is het belangrijkste om te doen
2. De mensen bij wie je bent zijn het belangrijkst om het mee te doen
3. Dit moment is het juiste moment

Het is maar dat je het weet. Dus begin maar dicht bij huis. Als we allemaal de juiste dingen doen, dan gaat het met ons allen ook beter.

Alles is liefde, blijkt niet altijd zo liefdevol

Alles is liefde, hoor ik wel op Facebook. Ja, natuurlijk: Alles is liefde, dat vind ik ook, al weet ik vrij zeker dat de meesten een ander beeld hebben van liefde dan van waar ik kom.

Maar al vrij snel blijkt dat in deze “Alles is liefde” een hoop voorwaarden verborgen bleven. Zo moet je de ander rustig zien te houden en ongeveer hetzelfde denken, geloven, communiceren en zijn, zoals die ander. Anders gaat de deur snel dicht of lig je eruit.

Dus is alles liefde? Nog steeds: Ja. Maar als je idee over liefde beperkte is tot iets waar geen golven, kracht en offers in passen, dan: Nee. Vaak blijkt dat zo’n stelling meer een behoefte was, dan een waarheid.

De intentie is positief, maar de draagkracht en het geduld is soms te klein om die intentie waar te maken. Theorie is altijd gemakkelijker dan praktijk.

Ook veel liefde blijkt op die manier vol met verkapte vijandsbeelden en weerstanden te zitten en uiteindelijk blijkt die ander dan ook gewoon een mens (gelukkig maar) op zoek naar wat zachtheid en bevestiging.

We denken soms misschien dat die ander onaardig is, of slecht is, of te moeilijk, of niet wakker genoeg, of ons gewoon niet begrijpt, of niet wil begrijpen, maar de realiteit is dat de moeite om elkaar te bereiken veel met voorwaarden in contact te maken heeft en met onze eigen (on)verdraagzaamheid.

Je loopt gewoon tegen je eigen beperkingen aan als je dit contactspel speelt. Het is ook een slecht geaard spel.

Sociale media vergroten de kloof

Het is niet gemakkelijk om verschillen op te lossen, wanneer je elkaar vanaf afstand bekogelt. Sociale platformen zijn een slechte plek om conflicten op te lossen. Meestal escaleren conflicten sneller, dan dat ze kalmeren en hoe groter de groep, hoe lastiger het wordt.

Stilte en een kop thee

Uiteindelijk gaat het bereiken van elkaar veel gemakkelijker, als je tegenover elkaar staat en je samen een kop thee kunt nemen en niet perse hoeft te praten.

Hulp delen in plaats van meningen

Dus, vertel me eens…

Wat is belangrijker: Een sociale revolutie met jou op de barricade? Of is een lokale revolutie belangrijker, waarin je hulp gaat delen, in plaats van meningen?

Ik kan het ook zo verwoorden:

Wat is het belangrijkste wat je kan bieden? Je woorden, of jezelf?

Als het antwoord het laatste is… wie is het belangrijkste om dat aan te geven?

Als het antwoord het eerste is… probeer eens een liefdesbrief te schrijven en deel die.

Ik ben hier voor je

Ik ben benieuwd naar je antwoorden. Vertel het me maar. Ik ben hier voor je en als je echt wil zijn over jezelf, dan heb ik hier twee oren en een open hart.