Consequenties van je gelijk doorduwen

Het startpunt hier is een uitspraak van Abraham-Hicks. Als ik de foto zie op Facebook, dan spreekt Esther Hicks zijn boodschap voor grote zalen. Ik ken Abraham niet, maar volgens allerlei websites is hij verbonden aan The Secret en de Wet van aantrekkingskracht en daarmee hoort hij in elk geval tot het populair spiritueel domein. Ik laat het aan jou om verder je mening te vormen.

De stelling die ik hier post is er een om eens op je in te laten werken, en wat mij betreft een beetje ingewikkeld geformuleerd. Ik zal eerst een poging doen om hem een-op-een naar het Nederlands te vertalen. Het is geen nieuwe of unieke gedachte, dus wie de werkelijke bron is mag wat mij betreft ook wel in het midden blijven. Het gaat mijzelf meer om de inzichten dan om de bronnen.

Zelfs als je gelijk hebt over een onderwerp, wanneer je dat gelijk bij iemand probeert door te drukken, dan creëert dat, onafhankelijk van hoe gelijk je ook hebt, alleen meer (tegen) duwen. In andere woorden, pas wanneer je stopt met duwen is het mogelijk dat enig echt toestaan kan ontstaan.
(bron: Abraham-Hicks)

Het is zo’n typisch meta-inzicht uit de hoek van Aziatische wijsbegeerte, en het klopt ook wel met de ervaringen die ik heb verzameld en doorleefd.

Krachtenspel volgens fysica

In de natuurkunde hebben ze een natuurwet opgesteld die zegt dat elke kracht een tegenkracht oproept van minimaal dezelfde omgang. De steen waartegen je duwt creëert een even grote tegendruk zodat hij blijft liggen, simpel toch? Hier wordt een versie van deze wet toegepast om iets in contact te duiden.

Deze wet zegt dat als je een kracht uitoefent op iets (wat je doet als je een mening doordrukt nadat je merkt dat een ander je mening niet deelt of zelfs wil horen), dan creëert dat een tegenkracht (ook wel weerstand genoemd) en daarmee een krachtmeting (wie heeft gelijk?) waarin uiteindelijk iemand moet verliezen. Naast inhoud spelen hier de relatie en de erkenning van waarde een rol (wie de inhoud verliest, die verliest daarmee ook waarde en andersom). De kans op werkelijke overeenstemming, of zelfs een echte verbinding, met de ander, wordt daardoor kleiner en de contactruimte zal zich daarom waarschijnlijk vullen met frustratie, weerstand en boosheid.

Mahatma Gandhi over geweld en tegenstand

Mahatma Gandhi zei al dat het gebruik van geweld alleen de kracht en standvastigheid van een tegenstander vergroot. Zo werkt dat dus ook in de uitwisseling van meningen en analyses. Als je doorduwt, in plaats van te luisteren naar een reactie, dan mis je de kans om tot werkelijke overeenstemming en begrip te komen.

De levensloop van Gandhi bewijst zijn gelijk voor hem, als bewijst zijn leven ook dat zelfs (of vooral) geweldloze activisten (door de kracht van hun integriteit en standvastigheid) zo bedreigend kunnen zijn dat ze vaak door de gevolgen van strijd (geweld) overlijden. Gandhi gaf ook terecht aan dat strijd altijd met verlies en pijn komt, zodat de keuze voor jou alleen nog gaat over of jijzelf pijn en geweld uitdeelt. Pijn is er in elke strijd, dus dat is een gegeven.

Gandhi koos (in plaats van gewelddadigheid) voor een integere weg die vooral het onzichtbare geweld zichtbaar maakte zodat het gezien werd door velen, terwijl hij en anderen verdraagzaam de pijn bleven ontvangen en opzoeken. Onderwijl bleef hij door zelfonderzoek de ander als mens herkennen en respecteren. Het moet heel frustrerend zijn geweest om als heersend minderheidsregime een Gandhi tegenover je te hebben, en dat wist Gandhi zelf ook wel. En hij wist dat dit soort meedogende integriteit (liefde?) het op de lange duur altijd wint van geweld. Hij luisterde diep naar zichzelf en de ander.

Leren luisteren

Door te luisteren kan je een ander leren kennen op een niveau die misschien het onderwerp en de mening overstijgt, of zelfs onbelangrijk maakt. Maar als je alleen een mening probeert door te duwen, dan kan die intentie je verblinden waardoor je misschien niet meer echt in staat bent om te luisteren. Dan gaan je oren dicht, omdat je binnen jezelf aan het luisteren bent naar je eigen tegenargumenten en de stem van je gesprekspartner innerlijk overstemt met Nee, Nee, Nee, en slimme tegenargumenten. Je mist dan de stilte en kalmte in jezelf, waardoor je misschien alleen nog zoekt naar nieuwe kansen om weer te kunnen duwen of breken. Dat verstoort de kans om tot een werkelijke ontmoeting tussen mensen te komen.

Woordengevecht staat open ontmoeten in de weg

Heel waarschijnlijk hou je in een dergelijk woordengevecht allebei een kater over aan het contact, en wil je beiden niet snel meer iets met die ander te maken hebben. En even waarschijnlijk zal je het nodig hebben om je frustratie een uitlaatklep te geven door hem door te geven aan anderen. Pijn moet nu eenmaal bewegen en verspreiden. Het gevecht om meningen kan de relatieruimte flink ver-zieken. Maar we hebben andersom zoveel behoefte om gekend en aanvaard te worden op onze inzichten, op dat wat in ons is.

Opzij stappen en wijsheid in Aziatische vechtsport

Je herkent ditzelfde principe ook in de manier waarop Aziatische vechtsporten werken. Als iemand slaat dan kan je beter niet zijn waar de klap heen beweegt, want daar is de kracht het grootst. Confrontatie doet dan alleen maar pijn en creëert een even grote en pijnlijke tegenreactie doordat je een klap terug krijgt.

En als je succesvol de ander uitschakelt kan het zijn dat de pijn later alsnog terugkomt, zelfs al komt hij in de vorm van bloedwraak. Confrontatie is de moeilijke weg naar overeenstemming, en meestal is die kansloos want de ander wil helemaal niet geconfronteerd worden. De ander is comfortabel in zijn eigen mening en heeft mensen verzameld die aan dit comfort bijdragen.

Maar als je opzij stapt of simpelweg mee beweegt in de beweging, en daardoor uit het pad van de kracht weet te blijven,  dan kom je in een positie waarop meer mogelijkheden ontstaan. Het is daar dat het mogelijk wordt om elkaar te ontmoeten op een wijze die tot overeenstemming en begrip leidt, het is daar waar vriendschappen mogelijk zijn.

Geweldloosheid als basis van vechtsporten

In vechtsport is deze techniek tot een kunst verheven en veel geoefend, doch is het doel daarbij nog vaak om de ander uit te schakelen. Sommige Aziatische sporten hebben alleen tot doel om de ander te ontvangen, en leggen geen nadruk op tegenaanvallen. In dat geval leer je in elk geval hoe je je eigen autonomie kunt handhaven zonder in het directe spoor van de klap te belanden.

En als je in die vechtsporten dan de ander neutraliseert dan is je in elk geval geleerd hoe je dat met zo min mogelijk schade kunt doen, en met een open en warm hart voor de ander. Het inzicht is dat geweld begint in de eigen emotie en de intentie om de ander pijn te doen.

Als je de ander volledig kunt blijven respecteren, en slechts genoeg afhoudt om te voorkomen dat hij pijn of schade kan aanbrengen, dan is het gemakkelijker om rustig te blijven. Uit de weg blijven is het eerste grondbeginsel, tegelijk met het kalm houden van jezelf. Angst en woede zijn je grootste valkuil en daarom is het innerlijk spel je eerste aandachtspunt. Meditatie dus, in welke vorm dan ook.

Assertiviteit en bij jezelf blijven

Ik heb me in het verleden verdiept in Assertiviteitstechnieken, en wat opvalt is dat het ook daar niet zo gaat over het aanvallen of mondig zijn, maar om het ontvangen van de ander op een manier die je eigen ruimte intact houdt en krachtig. Bij assertiviteit gaat het om een manier van reageren waardoor je een verzoek of besluit kunt overbrengen en erbij blijven, en het leert je te ontvangen zonder zelf in angst te verdrinken. Dat leren ontvangen is van belang wanneer een ander krachtig appel naar je brengt of doet waar dit artikel over gaat, het doordrukken van een mening of oordeel.

Bij assertiviteit gaat het net als in Geweldloze Communicatie (Marshall Rosenberg) of het respecteren en bewaken van grenzen. Als je luistert ben je alleen aanwezig bij de ander en zegt het nooit iets over jou. Andersom leer je om altijd bij jezelf te blijven waar het jou betreft, en dan spreek je ook alleen over jezelf en niet over een ander. Verwarring over de grens tussen jou en een ander ligt aan de grond van veel (zo niet alle) getouwtrek.

Een belangrijk onderwerp waarmee veel mensen worstelen, bij jezelf blijven. Niet voor niets heeft ook Marshall Rosenberg eigenlijk geen techniek aangereikt om te zwaard vechten over kennis en waarheden, want daarin zit de strijd. Hij benoemt een favoriet mensenspel “Wie heeft gelijk!”. En dat spel leidt over het algemeen tot overheersing en onderwerping, en dient dus niet de kwaliteit van je leven.

Helpende technieken

Marshall biedt technieken en inzichten die ons leren om voorbij het zwaard vechten contact te leren maken met wat in die mens tegenover je is. En wat in die mens belangrijk is, zijn geen meningen, maar emoties, behoeften (die niets met jou te maken hebben) en verzoeken aan jou om daarmee die behoeften te vervullen. De basis is geweldloos luisteren, of in mindfulness termen diep luisteren, en dat begint met leren luisteren naar je eigen pijn en behoeften. En er zijn ook anderen die hierin nuttige ervaringen en kennis overdragen.

Antwoorden zijn bijvoorbeeld ook te vinden in diep luisteren en liefdevolle spraak van Tich Nhat Hanh (mindfulness), of in de Gordon Methode van Dr. Thomas Gordon en in assertiviteit (als je de versie opzoekt die echt technieken aanreikt in plaats van alleen aanmoedigt tot het aangaan van je angst). Zolang je maar onthoudt dat je op zoek bent naar een manier om uit te drukken wat in je is en te begrijpen wat er in de ander is, en dat transacties alleen de vorm van een vraag kunnen hebben. De ander is zo vrij als jij dat bent.

De eerste verantwoordelijkheid van liefde is om te leren luisteren
(bron: Paul Tillich)

Zo vertaal ik het dus. Laat de stelling gerust zelf eens op je inwerken, dan hoor ik graag je reactie.

Groetjes