Hij zegt “Morgenavond heb ik een optreden met de band. Ik ben dan pas later thuis.”. Zij zwijgt en straalt uit dat het haar niet bevalt. Hij weet dat ze bang is dat hij flirt met andere vrouwen, en het niet fijn vindt als hij drinkt. “Je doet maar.” mompelt ze uiteindelijk en keert zich van hem af. Ze hebben dit spel al vaker gespeeld, te vaak. Hij zucht en bereidt zich voor op de bom die ongetwijfeld gaat barsten. De spanning is voelbaar en stijgt.
Nee, dat mag je niet van me (scene 1: de ouder)
Een veel voorkomend verschijnsel in relaties (en de oorsprong van het stereotype van de vrouw met de mattenklopper achter de deur) is dat als een partner iets afwijst en pijnlijke gevoelens demonstreert, dat de andere partner gevoelens van schuld zal ontwikkelen. Dit is een teken van versmelting, en heeft zijn oorsprong in de ouder-kind dynamiek (vooral moeder => kind), waarbij de machthebbende ouder het kind iets verbiedt of afneemt. Natuurlijk kan het nog een beetje worden aangevuld met emotionele chantage en passieve agressie (beiden bekend van het stereotype van de Joodse moeder in veel series).
Soms wordt de boodschap niet in woorden maar impliciet verpakt zodat de partner in kwestie het wel oppikt. Een nog “dodelijker” vergif waarbij aan de buitenkant toestemming wordt gegeven maar de ondertoon duidelijk maakt dat (emotionele) straf zal volgen als daarvan gebruik wordt gemaakt omdat er eigenlijk ongenoegen is. We spelen sadistische spelletjes in relaties.
Je moet me toestemming geven (scene 2: het kind)
De ontvangende partner vindt het natuurlijk niet leuk om zich schuldig te voelen en compenseert zijn neiging om in te krimpen en terug te trekken met boosheid. Door boosheid te ontwikkelen naar de partner die hem iets “verbiedt” komt hij meer terug in zijn kracht en hersteld zijn eigen vrije ruimte. Dit werkt bij velen echter slechts gedeeltelijk, omdat de oorsprong was dat ze gevoelig waren voor de goed- of afkeuring van de ander. De herinnering aan kind zijn is soms sterk.
De voorkeursoplossing is vervolgens om de “ouder” in de dynamiek te bewegen om goedkeuring te geven door hetzelfde te spiegelen. Het kan resulteren in alles wat kinderen zoal doen in dat soort situaties, zoals koppig toch doen wat ze willen, marchanderen, mokken of anderszins ongenoegen of pijn terug demonstreren, of stil conformeren en volgzaamheid demonstreren maar niets meer teruggeven zodat stiekem de surrogaat moeder of vader alsnog wordt gestraft voor het feit dat ze geen toestemming gaf.
Escalatie
Als de situatie zich blijft herhalen kan het steeds erger worden en kan de boosheid van het kind in de dynamiek gaan vastzitten in de vorm van wrok of zich escaleren naar haat (de ultieme uiting van afhankelijkheid en slachtofferschap).
Aan de andere kant kan ook de ouder in de dynamiek steeds meer frustraties opbouwen als blijkt dat het kind zich niet laat bijsturen of blijft straffen. En daarmee kan ook de ouder op een pad van toenemende druk en geweld komen in een poging om het kind door escalatie en confrontatie te dwingen tot toenemend toegeven.
Oudere kinderen
Al deze reacties zijn natuurlijk een teken van versmelting, van nog onvoldoende autonomie, en ook senioren van boven de 70 kunnen dit soort dynamieken nog hebben. Het is geen kwestie van leeftijd, maar van emotionele ontwikkeling. Ergens in de kindertijd zijn we blijven steken en sindsdien hebben we hetzelfde patroon onder allerlei omstandigheden slechts herhaald. Het goede nieuws!: onze partner heeft precies hetzelfde. De emotionele leeftijd verschilt misschien, maar beiden zijn eigenlijk in veel opzichten (in elk geval emotioneel) nog slechts kinderen.
Versmolten gevoelens
Beide partners reageren niet zozeer op de ander, maar op de versmolten gevoelens in zichzelf, en beiden hebben in het bovenstaande als enige oplossing om de ander te veranderen zodat het gevoel verdwijnt en ze zich weer kunnen ontspannen en ruimte ervaren. Het is een bom in elke relatie die vroeger of later problemen geeft. En vaak genoeg eindigt de relatie door dit soort conflicten, waarbij de partners niet meer bij elkaar kunnen zijn maar anderszijds nog zo versmolten zijn dat ze ook na dit einde nog blijven doorvechten.
Vechtscheiding is eigenlijk een vechtrelatie
Eigenlijk zou de term vechtrelatie een betere term zijn in dat geval dan vechtscheiding, omdat de partners emotioneel nog lang niet gescheiden zijn. Van vrijheid is nog lang niets te zoeken, en zelfs het apart wonen en leven heeft de vrijheid dan nog niet genoeg teruggebracht. Ze illustreren echter heel mooi hoe emotionele verstrikking werkt, en hier ben ik er dankbaar voor.
Aan de slag!
Degenen die ontdekt hebben dat het niet aan de partner ligt maar iets is dat vaker en langer gebeurt, kunnen ertoe komen om het te veranderen. Vaak gaat dat moeilijk alleen, hulp in wat voor vorm ook is doorgaans nodig. Familieopstellingen of vormen van therapie kunnen goed werken, ook al wordt het niet altijd therapie genoemd (ook veel spiritualiteit gebruikt bijvoorbeeld veel therapeutische beelden en methoden, en dan is er nog de uit therapie afkomstige NLP die hypnose gebruikt om met emoties te werken). De relatie is niet zo slechts als hij voelt, dus relatietherapie kan veel hulp bieden als hierin ook de groei naar autonomie in is opgenomen.
Het begint allemaal met de erkenning van een probleem, en de behoefte aan verandering. Het helpt als je het veranderen van de ander, en het spel van wederzijds beschuldigen, al voldoende hebt doorleefd om te beseffen dat je ook zelf mag veranderen, dat daarin mogelijk een antwoord ligt. Als dat niet zo is, dan zal een goede therapeut of coach je snel genoeg naar dat inzicht brengen, dus het is geen kwalificerend kenmerk.
En als je dan eenmaal de juiste therapeut of andere helper hebt gevonden, dan begint een interessante ontwikkeling naar werkelijke zelfstandigheid, volwassenheid en authenticiteit die je in alle aspecten van je leven zal kunnen verrijken. Zolang je bereid bent op weg te gaan en blijven natuurlijk. Verandering is mogelijk, en het kan ook snel gaan en zelfs zo interessant worden dat je doorgaat.
Leren leven en relateren
Uiteindelijk is ook therapie slechts een vorm van leren (over jezelf, relaties en hoe het leven werkt), en wij mensen vinden leren eigenlijk erg leuk, zijn er zelfs erg goed in. De rest is slechts het vinden van de context die voor jou werkt, in het tempo dat voor je klopt. Omdat ikzelf graag in het fundament werk (onder andere met opstellingen), en een voorkeur heb voor methoden die in het moment de verandering aanbrengen, zijn de veranderingen vaak snel zichtbaar. De client leert niet perse op bewust niveau hoe de verandering is aangebracht en hoe dat werkt, maar dat is ook niet waarvoor hij of zij kwam. Naast familieopstellingen is ook NLP zo’n methode.
De “rustig aan” methoden
Er zijn echter ook methoden die er meer op gericht zijn om je bewuste denken te bevredigen en die wat rustiger aan doen waarbij je ook de stappen wat meer kunt volgen. De meeste methoden vallen eigenlijk onder deze categorie van rustig aan methoden. Een voorname reden hierin is dat wij mensen er niet zo van houden om de controle uit handen te geven, en erg overtuigd zijn van bewustzijn als hoger doel (terwijl het in feite de meest trage methode is omdat in dat bewustzijn ook al je filters zitten die gaan tegenwerken). Je kunt echter ook beiden combineren als je jaren je bewuste wil voeden en daarnaast wat sprongmomenten wil om te veranderen. Het is aan jou.
Wat je ook kiest, als je een vraag hebt hoop ik je te ontmoeten. En misschien kan ik dan wat voor je doen. Graag tot dan!
Zeg het voort…
Als je dit artikel waardevol vindt, of wanneer het je raakte of inspireert, wil je me dan helpen om het te verspreiden, door het te delen met anderen? Druk even op de social media knoppen hieronder. Vertel me wat je ervan vond. Ik stel het erg op prijs als je een reactie achterlaat.
✔ Reageer ✔ Deel ✔ Vind het leuk
Geef een reactie