Warme herinneringen (kerstboodschap 2020)

Nu we elkaar niet mogen ontmoeten, voelt kerstmis in 2020 toch wat anders als in andere jaren. De gewone rituelen, die ons in kerststemming brengen, liggen wat lastig dit jaar. In groepen bijeenkomen, samen eten, kerkbezoek, gezellige plekken opzoeken, of samen muziek maken, hoe past dat in een lockdown? Toch willen we het kerstgevoel en herinneren ons hoe het voelt.

Kerstmis is springlevend

In de statistieken van mijn website wordt goed zichtbaar dat kerstmis nog springlevend is. Wat mij betreft is dat prima, want van mij mag het hele jaar kerstmis zijn. Als kerstmis ons opent en zachter maakt, als het ons dichter bij elkaar brengt en zorgt dat we meer voor elkaar over hebben, dan is dat precies wat we nodig hebben.

Het kerstartikel dat ik vorig jaar schreef, wordt de laatste maand alweer flink gevonden. Het schrijft over hoe joel veranderde in een midwinterfeest en uiteindelijk kerstmis werd. Ik hoop dat het de lezer verrijkt en inspireert om het wat gezelliger te maken en meer mensen in de kring te halen.

Ikzelf vind het fijn om elk jaar iets te schrijven over kerstmis. De periode rondom kerst voelt warm en in de tweede helft van december nemen we langzaamaan afscheid van een jaar. Hopelijk kijken we daarin nog even terug en herinneren wat echt belangrijk is. We kunnen verlies herbeleven, maar ook vreugde. Beide hoort erbij.

Dit jaar was ik geraakt door een indrukwekkend onderwerp en wilde daarover schrijven in mijn kerstbericht. Maar het zou anders lopen. Dit kerstverhaal heeft al schrijvend zijn eigen verloop gevonden en het andere onderwerp krijgt nu een eigen podium. Dat is het ook wel waard.

De stroom bepaalt de richting

Zo gaat dat dan weer. Zelfs het beste plan is minder sterk dan de stroom. We denken dat we het weten en in de beweging neemt de stroom het over en doet gewoon wat het wil. Als opsteller weet ik ook wel dat het zo werkt. Vandaag schrijf ik je dus over kerstmis en deel wat herinneringen daarin. De rest komt dan een volgende keer.

Vorig jaar dacht ik nog even terug aan de gezelligheid van middeleeuwse midwinterfeesten die ik had meegemaakt. Het maakte dat ik zoiets ook hier wilde organiseren en ik heb daarover vervolgens geschreven. Het zijn fijne herinneringen en het toonde me hoe fijn het is als een groep creatieve mensen bij elkaar komen en het gezellig willen maken.

Het plan kwam hier niet van de grond, ofschoon we een gezellige kerst-loge hadden, maar de vlam bereikte een vriend en die kwam met zijn eigen versie en vriendenkring. Dat was reuze gezellig.

Zo doet de stroom steeds zijn eigen ding en dat is ook weer geruststellend. Je doet je eigen inzet, maar vervolgens neemt iets het over en weet je niet waar het goed zal doen.

Wat herinnert jou aan kerstmis?

Als kerstmis deel van je cultuur is, dan zal er sowieso iets zijn dat je daaraan herinnert. Ik doel dan niet op de reclames die je tot koopgedrag proberen te prikkelen, maar iets wat dichterbij je staat. Het kan een geur zijn, een beeld, of een herinnering aan een fijn moment rondom kerstmis, misschien een favoriete kerstfilm of een kerstlied uit de Dickens tijd, of zo.

Misschien heb je herinneringen aan de kerst-mis in je kerk, of is het de geur van kaneel, oliebollen, of chocolademelk. Of misschien hadden jullie thuis rituelen die je nu nog bijstaan en vullen met nostalgische gevoelens.

Misschien is het wel het voorlezen uit de bijbel, bepaalde psalmen of gospels, of het kerstverhaal. Of vierden jullie kerstmis in de kerstman versie? Was er een opwindende verwachting van een pakjesavond?

Of kookte of bakte je moeder of vader iets specifieks, alleen tijdens kerstmis? De geur van groentesoep, of de warme kruidenwijn met kruidnagel, appel en kaneel?

Of zat het meer samen buiten houthakken, het stoken van een vuur, de spelletjes aan tafel, of het bezoeken van een kerstmarkt of toneelspel? Vertelden jullie kerstverhalen aan elkaar, of maakten muziek?

Of was het misschien een moment waarop jullie de gaarkeuken bemanden, of voor anderen zorgden?

Zo’n traditioneel feest als kerstmis zit vol met herinneringen en cultuur. Het is verbonden met huiselijkheid en familie, maar ook met de cultuur van onze gemeenschap.

De herinneringen zullen per generatie misschien anders zijn, maar op de een of andere manier blijft het feest levend. En misschien is dat wel omdat kerstmis vooral een feest van verbinding en samen is. Boven alles is het een feest geworden waarin we herinneren dat we allemaal een plek hebben en erbij horen.

Verlangen naar nestwarmte

We verlangen zo naar nestwarmte, de warmte van een gemeenschap en van elkaar, en dat is niet altijd gemakkelijk te vinden. Soms verharden we als we ons zorgen maken, of misschien teveel opgaan in een afkeurend idee. Misschien maken we ons vaak ook te druk over van alles en willen van alles afbreken en veranderen.

Maar er zijn ook van die momenten dat we ervaren hoe moe en alleen we ons voelen en dan zoeken we elkaar weer op. Dan ontspannen we en openen weer voor elkaar en dan stromen we als vanzelf samen verder. Het is erg prettig als we even niet ons best hoeven doen en alles min of meer vanzelf goed is.

Samen kerstmis organiseren

Het is fijn om samen een feest te organiseren, op de manier waarop een picknick of een strandfeest kan ontstaan. Als iedereen iets meeneemt van zichzelf en bijdraagt aan de gezelligheid, als iedereen zijn of haar eigen talenten, passies en kunde begint te delen, en iets van zichzelf inbrengt.

Zoiets moet dan wel gezellig worden, want niet alleen het feest draagt bij, maar het organiseren zelf is dan verbindend.

Confrontatie met gemis

Voor de eenzamen onder ons lag kerstmis misschien altijd wat moeilijk. Mogelijk drukt deze kerst voor hen minder op hun gemis. Het is moeilijk als je niet mee mag doen of er niet bij hoort, zelfs als je jezelf hebt afgezonderd omdat je geen hoop meer hebt of boos bent.

Ik denk aan degenen die ziek zijn, in diepe armoede leven, of simpelweg moeite hebben hun leven te vullen. Zonder doel, betekenis, of fijne mensen in je leven verliest je bestaan iets van zijn glans. De confrontatie met het gemis, kan dan zwaar wegen. Zelfs mensen die je pijn doen zijn dan beter dan geheel over het hoofd gezien worden.

Misschien hebben ze moeten aanzien hoe anderen stuk voor stuk uit hun leven verdwenen. Depressie kan dat doen, of ziekte, of simpelweg ouderdom. Wie blijft er als er niets anders in je leven is dan ziekte en eenzaamheid? Waar te weinig leven is, zijn ook geen mensen en niet iedereen komt gemakkelijk terug van zo’n plek.

Het is dan pijnlijk om vanaf afstand te ervaren hoeveel warmte en levendigheid er voor anderen is. Normaal zou je misschien ergens heengaan, om in elk geval even onder mensen te zijn. Dan hoef je even niet die pijn hoeft te voelen, van onopgemerkt aan de zijlijn staan.

Maar waar kan je dit jaar heen? Wie hoort de stille schreeuw van je gemis? Wie spreekt voor jou, als je het zelf niet meer kan?

Voor iedereen een plek

Tijdens kerstmis hoort elk mens erbij. Dus dan doen we extra ons best om ook naar zieken, eenzamen en minder bedeelden uit te reiken. We delen voedsel en wisselen muziek en verhalen uit. We creëren samen wat warme momenten.

Het zegt tegen die ander: Ook jij bent waardevol en ook jij hoort erbij. We delen onze welvaart en waarde en daarin herinneren we ons wat waardevol is. Het zijn de mensen die ons leven kleur geeft en ons hart vervuld.

Misschien worden we vrijwilliger en bezoeken de zieken en ouden, of misschien werken we in een buurthuis of kerk om een fijne kerstbijeenkomst te maken. Misschien werk je in een gaarkeuken, die voedsel naar de armen, daklozen en verslaafden toebrengt.

Of misschien is er eindelijk wat tijd om tijd met onze familie te delen en samen een dag of weekend te vieren.

Herinneren is ook ontmoeten

Dat we elkaar niet lijfelijk kunnen ontmoeten, betekent niet dat we alles hoeven te missen. We kunnen de warmte naar binnen halen en het ons geriefelijk maken in kleine kring.

Misschien hebben we het fijn met ons gezin, of nodigen iemand uit die we er graag bij hebben. We contacten veilig door gebruik te maken van onze slimme communicatieapparaten. We kunnen zelfs samen muziek maken, op die manier.

We zijn creatief genoeg en als de wil er is vinden we de mogelijkheid. Per slot is kerstmis veel meer dan alleen de fysieke ontmoeting.

Het gevoel van kerstmis

Kerstmis is een gevoel en een boodschap aan onze medemensen, de mensen die we erbij halen en die belangrijk zijn in ons leven. Een moment waarop we voelen en laten voelen wie we willen zijn als mens en als cultuur. Het is het moment dat we eren en herinneren dat we deel zijn van een gemeenschap en iets dat groter is dan wijzelf.

Een belangrijke element zijn natuurlijk de kerstverhalen. We delen ze in allerlei vormen en we mogen ook onze eigen verhalen eraan toevoegen. Wat is jouw kerstverhaal? Wie of wat vier jij in kerstmis? Wat geeft jou het kerstgevoel?

Wat raakt jou in kerstmis?

Ik ben ook benieuwd wat jouw raakt in de vele kerstverhalen die voorbij komen. Is het de warmte van mensen die die om elkaar geven? Raakt het idee van ontvangen worden en een plek krijgen je? De warmte van een fijne familie misschien, of een fijne vriendenkring? Een groep waar je welkom bent en verwelkomd wordt?

Of wordt je geraakt door het verhaal van een kind dat geboren werd om een leider te worden voor velen? Is het de opoffering en het idee dat iemand zoveel om zijn gemeenschap geeft om daarvoor zijn leven op te geven? Dat idee raakt ook mij en ik mag dat soort offers vaak meemaken in familieopstellingen.

Mijn kerstmis in Dordrecht

Mijn eigen verhaal begint in Dordrecht. Ik ben er niet geboren, maar ik heb er altijd geleefd en ben er opgegroeid. Vooral het oude centrum maakt Dordrecht een gezellige plek, en in mijn jeugd was dat zo ongeveer het hele centrum.

Kerstmis vierden we meerdere keren. Mijn ouders waren actief in het leger des Heils, dus daar was altijd een feest of bijeenkomst waar we heen gingen.

Met mijn ouders “vrijwilligen”

Omdat mijn vader leiding gaf aan eerst een dienstencentrum voor senioren en later een bejaardentehuis, was ook daar vervolgens nog een feest waaraan het gezin Schuijff actief deelnam. Dat werd gewoon verwacht.

Als kind in het gezin was je dus automatisch ook vrijwilliger bij dat soort feesten. Onze gezinswaarde was dat we dienstbaar moesten zijn en behulpzaam. Ons gezin had een werkcultuur waarin je dienstbaar werk moest verrichten en om de kwetsbaren en hulpelozen moest geven.

De leiders van de groep, mijn ouders, leefden eenvoud, roeping en dienstbaarheid en dat zou de rest van hun leven hun focus zijn.

Natuurlijk ontkom je in geen leven aan teleurstellingen en verlies, maar ook ikzelf heb deze waarden leren waarderen en wat ik doe en kan heeft veel daarmee te maken. Zo krijgt elke worsteling betekenis.

Versierde woonkamer en een knisperend haardvuur

Tot mijn 18de jaar woonden we in een monumentenpand in de binnenstad en de woonkamer was (zoals zoveel woningen) met kerst versierd met takken en een kerstboom. Er was ook een miniatuur stal met rieten dak en porseleinen beeldjes. Per slot waren mijn ouders christelijk en vierden het kerstverhaal uit de bijbel.

We hadden ook een klassieke schouw in de woonkamer en terwijl de open daar haard knetterde en knisperde las ik boeken, luisterde muziek en keek naar hartverwarmende kerstfilms. Het was mijn eigen cocon, maar ik hou nog steeds van haardvuur en dat soort simpele luxe.

Kerst-gezelligheid in het oude centrum

Tot twee jaar geleden heb ik in Dordrecht gewoond en de laatste 10 jaar weer midden in het oude centrum, vlak naast de haventjes waar kleine jachten en oude schepen aangemeerd waren. Het was daar gezellig rond kerst, met de straatversiering, kerstmarkt en muziekoptredens.

Het nieuwe deel van het centrum trekt me niet zo, maar de oude smalle straatjes en de havens geven veel gezelligheid. Er zit veel meer sfeer in kleinschaligheid en dat wat oud en doorleefd is.

Ook mijn geboortestad, Utrecht, heeft veel gezellige plekken en de gezellige drukte van een studentenstad en zo zijn er veel plekken in Nederland.

Onder de mensen van kerst tot nieuwjaar

Veel later in mijn leven ging ik , in de periode tussen kerst en oud en nieuw, soms ook naar een meerdaags evenement, zoals de langste nachten in Kasteel de Schans. Ik ben graag op mezelf, maar met kerst wilde ik liever onder mensen zijn en wat warme momenten delen.

Natuurlijk hoorden er ook familiebezoek bij, aangezien mijn ouders toen nog leefden en ook mijn zus in de buurt woonde.

Een feest van warmte tussen mensen

Voor mij, al sinds mijn jeugd, is kerstmis dus een tijd die warmer en gezelliger is dan andere perioden. Ik hou van de donkere dagen en een knisperend vuur in de open haard en van een oud gebouw. En waar ik onder mensen ben mogen die mensen betekenisvol voor me zijn. Dat kan niet in een mensenmassa.

Een middeleeuws midwinterfeest

Ik heb een periode deelgenomen in een vereniging voor middeleeuwse levende geschiedenis. Dat is een sfeer waar ik goed kan vertoeven en elk jaar was er een meerdaags midwinterfeest. Dan deelde de vereniging op een mooie locatie, zoals het Archeon, een gezellig weekend met elkaar.

Waar het kon (en mocht), werd er een houtvuur, of vuurkorf, aangestoken en iedereen droeg wat bij aan het feest. Er waren maaltijden waarin andere leden aan de tafel kwamen om iets te vertellen, een lied te zingen, instrument te spelen, of iets te demonstreren.

Ongevraagd iets van jezelf delen

Veel daarvan was ongeregisseerd. Gewoon deelnemers die hun passies en kunde deelden met de gemeenschap en iedereen was daar natuurlijk stemmig en middeleeuws gekleed. Het was er gezellig en het verliep als een picknick waaraan iedereen als vanzelf meedeed en hielp met de taken die voorbij kwamen.

Buiten oefenden stoere jongemannen met zwaard- of speer-vechten, of ze hadden hun langbogen meegenomen, of pronkten met een echt harnas. Per slot, oefent een deel van de vereniging ook met oude strijdkunsten en heeft zich gegroepeerd in de opvoering van strijdmomenten uit de geschiedenis.

Maar het was vooral de ontmoeting met elkaar in een ontspannen moment. We doen dat ook op pakjes avond als iedereen de moeite neemt voor een persoonlijk cadeau met een gedicht erbij. Zo vieren we de verbinding en laten gelijk weten dat we de ander hebben opgemerkt en dat die erbij hoort.

Als groep iets van waarde delen

Soms was er ook een fractie in de vereniging die het leuk vond om bijvoorbeeld nog even een badhuis moment voor de anderen te organiseren. Ze nodigden dan bijvoorbeeld andere deelnemers uit om een massage of scrub van olie en zout (of zand?) te ontvangen in een badhuis.

Als je een groep vormt en je wilt graag een mooi moment geven aan anderen, dan kan je op die manier spontaan iets organiseren. Per slot zijn middeleeuwers in onze tijd vooral performers op evenementen en hebben dus hun creativiteit en kunde paraat.

Even echt bij elkaar zijn

Het is fijn als we de apparaten even uitzetten en echt beschikbaar zijn. Als de afleidingen wegvallen en je wat tijd met elkaar deelt, dan blijkt misschien hoe weinig we eigenlijk nodig hebben om het samen goed te hebben. De afleidingen zijn eigenlijk niet zo belangrijk.

Tijd nemen om elkaar te ontmoeten, beschikbaar zijn voor een gezamenlijke ervaring, dat gaat gemakkelijker als je niets te doen hebt en de groep minder groot is. Het gaat gemakkelijker als je elkaar nog kunt kennen en herkennen en het enigszins persoonlijk kan zijn.

Warmte vanuit intimiteit

De warmte komt uit intimiteit, uit nabijheid, en dat zal niet altijd gemakkelijk zijn. Wat er is komt dan naar buiten, maar de intentie is altijd de nabijheid en het welkom. Gewoon gezellig rond een kampvuur is zo’n oud en nog altijd verwarmend ritueel. Samen wat koken en eten is er ook zo een

Soms zit oude pijn nog in de weg van nabijheid en herkennen we dit verlangen naar nabijheid niet zo goed. Dat is wanneer het ongemakkelijk voelt en ook wij geraakt worden in een pijn.

Als je elkaar daar doorheen kunt vinden dan lost het op. Dan wordt het rustig en kan je weer dicht bij elkaar zijn. Als we elkaar kunnen horen is het niet meer zo moeilijk, maar die investering moeten we dan wel doen.

Wat herinnert jou?

Ik herinner me het vuur, de antieke omgeving en een simpel samenzijn. En ofschoon ik geen religie beoefen, weet ook het christenverhaal van een man die zich opofferde me te bereiken. Het zijn zo van die herinneringen die doorwerken, zoals de geur van zwavel en hout wanneer je een lucifer aansteekt en uitblaast.

Kerstmis is een feest van oude waarde en nostalgie. En het zijn waarden die de moeite van het doorgeven waard zijn. Geven om een ander mens, al is het er maar een, is belangrijk. Het verwarmen van een hart is waardevol.

Herinneren en eren waar je vandaan komt, dat is belangrijk. En als je daar nog mee worstelt, dan is er altijd een volgende familieopstelling, waarin ik je graag help om dat conflict eindelijk eens op te ruimen en je plek in het geheel terug te vinden. Warmte is er ook voor jou!

Begin met een warm hart

Ik hoop dat je begint met je eigen hart en van daaruit verder gaat.

Ik heb je lief!

Deel je beleving

Laat me hieronder ook eens weten wat jou raakt in kerstmis en hoe jij de warmte creëert en doorgeeft. Hoe vindt jij je kerstgevoel in deze periode? Welke warme herinnering geeft je hierin voeding? Ik lees graag je inspiratie.